İzmir ili, Menderes ilçesi, Ahmetbeyli Mahallesi sınırları içinde kalan, Klaros kutsal alanı, Cumaovası’nın (Menderes) güneyinde, ovayı güneydeki Kuşadası Körfezi'ne bağlayan Ahmetbeyli Vadisi'nin (Ales) taban düzlüğünde yer alır. Klaros kutsal alanının, kuzeydeki Kolophon’a (Değirmendere) uzaklığı 13 km, güneydeki ana kenti Notion’a (Sahildeki Kolophon / Sahilevleri) uzaklığı ise 1.600 m'dir.

KLAROS

M.Ö. 13. yüzyıl sonunda kuruluşundan, M.S. 4. yüzyılda terk edilişine değin bir “Bilicilik Merkezi” olarak işlev yapmış olan Klaros kutsal alanı ile ilişkili ilk araştırmalar 19. yüzyılın sonlarında başlar. Kutsal Alan’ın lokalizasyonu, C. Schuchhardt tarafından 1886 yılında yapılmıştır. Ales vadisindeki araştırmalar 1904 yılında Th. Macridy tarafından başlatılmıştır. Macridy, 1907 yılında Kutsal Alan’da, alüvyal dolgudan yüzeyde kalabilen tek sütunun aşınmış yüzeyini görüp, kutsal alanı saptamış ve sondaj yapmıştır. Macridy, Klaros’un 1. dönem kazılarını Ch. Picard’la beraber 1913 yılında gerçekleştirmiştir. Klaros’un 2. dönem kazıları 1950 yılında L. Robert tarafından başlatılmış, 1961 yılına değin devam etmiştir. Kutsal alandaki 3. dönem kazıları J. De La Genière tarafından 1988 yılında başlatılmıştır. Klaros’un 4. ve son dönem kazıları Ege Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuran Şahin başkanlığında Temmuz 2001 tarihinde başlamıştır. 

Klaros kutsal alanındaki Apollon tapınağı 6 x 11 sütunlu, Ionia’da inşa edilmiş olan tek Dor tapınağıdır. Tapınak, M.Ö 3. yüzyıl başında inşa edilmeye başlamıştır. M.Ö 2. yüzyılın sonlarında, tapınağın krepisi, pronaosu, naosu ve anıtsal kült heykellerinin (Leto, Apollon ve Artemis) tamamlanmış olduğu bilinmektedir. Apollon tapınağının 27 metre doğusunda 9 x 18 metre boyutlarında Hellenistik Apollon sunağı bulunmaktadır. Sunakta ele geçen parçalardan anlaşıldığına göre, sunağın üstündeki iki adet kurban masasından biri Apollon’a, diğeri Dionysos’a adanmıştı.

Antik dönemde olduğu gibi, bugün de Apollon Klarios Kutsal Alanı, Anadolu ve dünya arkeolojisinde önemli bir yere sahiptir. Öncelikle, antik yazarların sıklıkla söz ettikleri Hekatomb (yüz adet hayvan bağlama bloğu) bir kutsal alanda bulunmuş dünyadaki tek eserdir. Klaros Kutsal Alanı’nda bulunmuş olan hekatomb bu hayvan ritüelinin ilk arkeolojik kanıtı olmaktadır. Ayrıca Klaros Kutsal Alanı, anıtsal boyutta (8 m. yüksekliğinde) kült heykelleri, (Apollon, Artemis ve Leto) in situ bulunmuş ender kutsal alanlardan biri konumundadır. Diğer bir özelliği ise, tapınağının krepisi (Apollon Klarios Tapınağı’nın basamakları) dahi yazıtlı olan tek kutsal alandır.

Ayrıca Klaros Kutsal Alanı’nda, İzmir Kalkınma Ajansı ile yürütülen yaklaşık 14 ay süren bir proje sonucunda 12 Eylül 2011 tarihinde, Klaros Arkeoparkı açılmıştır. Proje kapsamında, tamamı Klaros’dan bulunmuş olan pek çok heykelin bire bir mulajları alınarak oluşturulan Arkeopark’da, ayrıca Hellenistik Dönem Apollon Klarios Tapınağı ile sunağının gerçeğe uygun şekilde, ölçekli bir maketi de yapılıp, sergilenmeye başlamıştır. Bu özellikleri ile Türkiye'deki ilk mulaj Arkeoparkı olma özelliği taşıyan Klaros Arkeopark’ı yılın tüm zamanında ziyaretçilere açıktır.  

*KLAROS (MENDERES) Kültür Bakanlığı
Klaros’un kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber M.Ö.7. ve 6. Yüzyıl başında Kolophon’un baş tanrısı Apollon adına inşa edildiği sanılmaktadır. Dar vadide düz bir alanda bulunan Klaros’daki Apollon tapınağı, bilicilik yeri olmasından dolayı Hellenistik dönemde ve özellikle Roma çağında çok ünlüydü. Tapınağın bir tepe üzerinde inşa edilmeyip düzlükte yer almasının nedeni burada kutsal bir kaynağın ve ormanın bulunmasıdır.
Klaros tarihi boyunca bir kent olmamış sürekli olarak Kolophon’a bağlı olarak gelişmiştir. M.S.2. yüzyılda yapıldığı sanılan kare yapılı bir Propylea’dan Apollo tapınağına giden iki tarafı sütunlar ve heykellerle dolu bir yol bulunur. Propylea’da kahine danışmaya gidenlerin yazdıkları kitabeler bulunmuştur. Cella’nın üstündeki Apollon heykeli 7.5 m. yüksekliktedir. Tapınağın önünde anıtsal bir sunak bulunmaktadır. Apollon tapınağının kuzeyinde İon tarzında yeni bir tapınak ortaya çıkarılmıştır. Bu tapınak Artemis’e ait olabilir. Kazıda çıkan eserler İzmir Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir.
Klaros kutsal alanı, Kolophon, Değirmendere’nin 13 km güneydoğusunda ve Notion (Ahmetbeyli)’nin 2 km kuzeyinde bulunmaktadır. Buradaki ilk sistematik araştırmalar 1886 yılında C. Schuchhardt tarafından başlatılmıştır. Bu çalışmalar sırasında Kolophon kentinin lokalizasyonunu doğru olarak yapan Schuchhardt, daha sonra Kolophon ile deniz arasında kalan vadide iki tümülüs saptamış ve Notion’un yerini belirlemiştir.
Th. Macridy, Ahmetbeyli halkı tarafından Kale diye adlandırılan Notion akropolünde ve yakın çevresinde Kutsal alandan getirilmiş birçok yazıtlı blok buldu. Köyde bu yazıtların bulunuşu, Th. Macridy’ye Kutsal alanın bu yöreden ve Bazilika’dan uzak olmadığını düşündürmüş ve 1907 yılında bu düşünce ile yaptığı araştırmalar sonucunda, bugün propylon’da ayakta duran sütunun çok aşınmış durumdaki üst bölümünü bulmuş ve burasının Apollon Klarios Kutsal Alanı olduğunu anlayarak bir sondaj yapmış ve bu düşüncesinin doğruluğunu kanıtlamıştır.
Klaros’taki ilk bilimsel kazı, Th. Macridy ve Ch. Picard tarafından 1913 yılında yapılmıştır. Ancak I Dünya Savaşı başlayınca kazılar bırakılmıştır. Klaros’taki kazıların ikinci dönemi 1950 yılında Prof. Louis Robert tarafından, Jeanne Robert’in de katılımıyla yeniden başlatılmıştır. 1988 yılında Prof. Juliette de La Geniere başkanlığında yeniden başlayan üçüncü dönem kazıları halen sürmektedir.