Kör Ali kimdir? Kör Ali İhsan kimdir? Ali İhsan İloğu kimdir?

Ali İhsan İloğu; (Kör Ali, Kör İhsan, Kör Ali İhsan); Siyasetçi, sosyolog 

(d. 1870, İstanbul- Aksaray - ö. 1940 veya 1942 - İstanbul  - Bakırköy)

1870 yılında İstanbul'un o zamanlar Koska denilen Aksaray semtinde doğdu. Harbiye Nezareti'nde görevli Mustafa Süreyya Bey'in oğludur. İlk eğitimini mahalle mektebinde aldıktan sonra Darül Tedris'e (Selimiye medresesi) Medresesimde Hacı İbrahim Efendi’nin öğrencisi oldu. Aynı zamanda Fatih Camii’ne Arapça dersleri aldı.

1908’de Harbiye Nezareti’nde memurluğa başladı. İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katılarak esnafların örgüte kazandırılmasına yöelik çalışmalarda bulundu. O yıllarda Memduh Şevket (Esendal) ve Küçük Efendi olarak ünlenen Kara Kemal ile (Büyük Efendi Talat Paşa idi) mubabbetini artırdı. 1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilanı sonrasında Harbiye Nezareti’nde mümeyyizlik görevine atandı. Daha sonra Cumhuriyet döneminde Halkçılık ilkesini doğuracak "Mesleki Ttemsilcilik" fikrini önerdi. 1909’da İttihat ve Terakki bünyesinde Esnaf Odaları (Cemiyetleri) kurulmasında Ali İhsan Bey, Memduh Şevket Bey ve Kara Kemal Bey ile birlikte etkin rol oynadı. Memduh Şevdet Bey Esnaf Odaları Temsilcisi oldu.

1912-1915 yılları arasında İttihat ve Terakki Fırkası’nın Diyarbakır ve Halep müfettişliği görevini yürüttü. Birinci Dünya Savaşı yıllarında 1915’te İstanbul’a döndü ve Kara Kemal başkanlığında kurulan İstanbul Heyeti Merkeziyesi'nde görev aldı.

Mmesleki temsilciler, İktisadiyat Mecmuası ve’Yeni Mecmua’da milli iktisat politikası üzerine yazılar kaleme aldı.

1920’de Ankara’ya gitti ve Mustafa Kemal ile Talat Paşa arasında kuryelik yapan kardeşi Asım Süreyya'nın (İloğlu) da yardımları ile halkçılık  düşüncesine dayanan Mesleki Temsilcilik Projesini sundu.

Mebusların bölgelere göre değil, sosyo-ekonomik yapıyı şekillendiren mesleklerin temsiline göre seçilmesini talep eden proje Halkçılık olarak ilk Meclis’e sunulan 4 programdan biri oldu. Ali İhsan Bey’in programı dahilinde köylüler ve çobanlar, tüccarlar, denizciler, madenciler, ırgatlar, serbest meslekler, sanatkarlar, memurlar ve askerler olmak üzere toplamda dokuz meslek grubu oluşturuldu… Mustafa Kemal Paşa'nın (Atatürk) desteği ile 31 maddelik halkçılık yasa tasarısı 13 Eylül 1920’de TBMM 'de kabul edildi.

Yeni Gün gazetesinde 12 Ekim-1 Kasım 1920 tarihleri arasında Ali İhsan Bey’in hazırladığı ‘’mesleki temsil programı’’ yayınlandı. Gazete programı tanıtırken, gazetenin başyazarı Muhittin Birgen ve Memduh Şevket Esendal, Ali İhsan Bey’i Türk Karl Marks'ı olarak takdim ettiler.

14 Haziran 1926 tarihinde ünlü İzmir Suikasti vuku buldu. Ali İhsan Bey, İzmir’de Mustafa Kemal’e suikast düzenlemek iddiasıyla tutuklanan eski İttihatçılar ile birlikte hapse atıldı, yakalanacağını anlayınca intihar eden Kara Kemal ile birlikte olmakla suçlanıyordu.

İstiklan Mahkemelerinde yargılandı ve beraat etti.

Daha sonra siyasete dönmeyerek münzevi bir yaşamı tercih etti. 1940 ya da 1942 yılında İstanbul'un Bakırköy semtinde vefat etti.

Döneminin önde gelen sosyologlaından Ziya Gökalp ile aralarında fikir ayrılığı doğmuştu. Kör Ali’nin fikirlerini yersiz ve zamansız olmakla suçlayan ve şairlik yeteneği de bulunan Zİya Gökalp'in onun için yazdığı şu taşlama hayli meşhurdur:

“ Ali İhsan dedi, “Çarşaf kalkmalı”,

Dedim ona, senin bunda sözün yok,

Varsın kadın açılsın sana ne,

Çünkü körsün, görmek için gözün yok!