Marduk nedir?

1. Marduk: Mezopotamya inanç sisteminde, Babil kentinin koruyucu tanrısı.

Bu özelliğiyle sonraları efendi anlamına gelen Bel ile özdeşleştirilmiştir. Ba­bil kentinde Esagil adı verilen tapınağında karısı Zarpanitu ile birlikte tapınım görürdü. Babil’in gittikçe önem kazanıp imparatorluk başkenti olmasıyla Mar­duk da önemini arttırmıştır.

İlkin tarım tanrısıydı, sonra MÖ 20. yüzyılda kral Hammurabi tarafından en yüce tanrı derecesine yükseltildi, daha sonra MÖ 16. yüzyılda tek tanrı sayıldı. Bu açıdan Marduk kültü tek tanrılı inançların (monoteizm) ilkidir.

Mısırlı Amenofis IV’in tek tanrısı Aton ve Hz. Musa’nın tek tanrısı Yehova onu izlemektedirler. Marduk’un yıldızı Iupiter, kutsal hayvanları ise at, köpek ve özellikle çatal dilli ejderhaydı. Sanat eserlerinde elin­de üçgen bir kürek ya da çapayla betimlenmiştir.

Asur ve Pers kralları da Marduk ve Zarpanitu’yu saygıyla anmışlardır.

2. Marduk-apla-iddina II: MÖ 721-710 arasında Babil kralı. Asurlulara karşı mücadele etmiş, bu yolda Elamlılar ile ittifak yapmıştır. Geçimsiz kabileleri ken­di önderliğinde birleştirmesi ve ustaca planladığı siyasi manevraları ile Asur kralı Sargon II için çetin bir rakip olmuştur. Buna karşın en sonuncusu MÖ 710’da olmak üzere bir dizi savaşta ona yenildi, başkenti Dur-Yakin Asur güç­leri tarafından yağmalandı. Sargon’un MÖ 705’te ölmesi üzerine tekrar tahta çıkmayı denedi fakat Sennacherib tarafından sürgüne yollandı.

3. Marduk-balassu-iqbi: MÖ 818-813 arasında Babil kralı. Marduk-zakir-su- mi’nin oğludur. Geç geç yaşta tahta geçti. Asur devleti ile yaşanan uzun dost­luk süreci onun döneminde sona erdi. Samsi-adad V MÖ 814-813’te Diyala Vadisi’ndeki kentleri yağmaladı ve Marduk-balassu-iqbi’yi esir aldı.

4. Marduk-knadin-ahne: İsin’in 2. sülalesinden Babil kralı. Nabukadnezar I’ın kardeşidir. Güçlü Asur kralı Tiglatpileser I ile çağdaş olmasına karşın Mezo­potamya’da Babil hakimiyetini pekiştirmiştir. Hükümdarlığının 11. yılında Tiglatpileser Babil’e sefer açtı ve başkenti yağmaladı. Sonraki sene baş gös­teren kıtlık döneminde yarı barbar Arami kabilelerinin saldırısına maruz kal­dı. Asur kaynaklanna göre bu dönemde ortadan kayboldu.

5. Marduk-zakir-sumi: MÖ 855-819 arasında Babil kralı. Babil’in dokuzuncu hanedanına mensuptur. Önceki kral Nabu-apla-iddina’nın oğludur. Babasının Asur ile kurduğu iyi ilişkilerin faydasını şöyle gördü: kardeşi Marduk-bel-usa- te isyan çıkardığında Salmaneser III isyancı kentleri bastırmak için sefer dü­zenledi. Babil ve Asur güçlerinin ortak çabasıyla bastırılan isyandan sonra ya­sal kral ilan edildi. Hüküdarlığının son yıllarında Asur ülkesindeki isyandan yararlandı. Taraflar Babil lehine maddeler içeren bir antlaşma imzaladılar, bu­nun karşılığında Samsi-adad V’in tahta çıkmasını destekledi. Geç yaşta öldü, yerine oğlu Marduk-balassu-iqbi geçti.