Pakistan’ın kurucu lideri ve ulusun Kaid-i Azam'ı (Büyük Önder).

11 Eylül 1948’de vefat eden Cinnah’ın ölüm yıl dönümü dolayısıyla ülke genelinde, Cinnah'ın siyasi hayatının, mücadelesinin ve liderliğinin anlatıldığı çeşitli etkinlikler düzenleniyor.

Bu yıl da tıpkı geçen sene olduğu gibi yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını sebebiyle çevrim içi platformlarda da Cinnah'ın yaşamının anlatılacağı seminer, konferans ve toplantılar tertip edildi.

Öte yandan devlet erkanı ve vatandaşların katılımıyla Cinnah'ın Karaçi'de "Mezar-ı Kaid" olarak isimlendirilen kabrinde Kur'an-ı Kerim okunuyor ve gün boyu ziyaretler yapılıyor.

- 1876'da Karaçi'de doğdu

25 Aralık 1876’da Karaçi’de dünyaya gelen Cinnah, ilk ve orta öğrenimini Karaçi ve Bombay’da, lisans eğitimini ise Londra’da yaptı.

Siyasi hayatına 1906’da Hindistan Ulusal Kongresi'ne (INC) katılarak başlayan Cinnah, aynı yıl kurulan Tüm Hindistan Müslüman Ligi’ne (AIML) katılmayı bir süre reddetti.

Bununla birlikte Cinnah, birkaç yıl sonra 1913’te AIML’ye katıldı ve 1916’da AIML’nin başına geçti.

Cinnah, Müslümanlarla Hinduların bir örgüt çatısı altında birleştirebileceğine dair inançla 1920’ye kadar INC’nin de üyesi olmaya devam etti. Fakat bu çabaları bir sonuç vermedi.

INC içerisinde Hindu milliyetçilerinin ağırlık kazanması ve Mahatma Gandi ile siyasi anlaşmazlıkları sonrası 1920’de INC’den ayrıldı.

- Bağımsızlık fikri

1928’de INC’nin hazırladığı anayasa taslağı, Müslüman ve Hindular arasında bağımsızlıkla ilgili görüş ayrılıklarına yol açtı ve 1930’da Müslümanlar için bağımsız bir devlet fikri ortaya atıldı.

Uzun bir süre Londra’da avukatlık mesleğine devam eden Cinnah, Müslüman liderlerin baskılarıyla 1934’te AIML’nin başına tekrar geçti.

1930’da ortaya atılan Müslümanlar için bağımsız bir devlet fikrini benimsedi ve çalışmalarını bu amaç doğrultusunda yoğunlaştırdı.

- "Lahor tasarısı" dönüm noktası

22-23 Mart 1940’da Lahor'da toplanan AIML, Müslümanlar için ayrı bir devlet fikrinin politika olarak benimsendiği "Lahor veya Pakistan Tasarısı'nı" kabul etti.

Cinnah’ın başkanlık ettiği toplantıda kabul edilen bu tasarı, siyasi hayatındaki en net kararlardan biri olarak gösteriliyor.

Pakistan fikrinin resmiyete döküldüğü 23 Mart, bugün "Pakistan Günü" olarak kutlanıyor.

- Bölünmeye doğru

Sonraki yıllarda İngiltere'nin Hindistan'daki son Genel Valisi Lord Mountbatten, 3 Haziran 1947'de bölünmenin gerçekleştirildiğini açıkladı.

Bunun üzerine AIML Cinnah'ı Pakistan'ın Genel Valisi seçti ve Cinnah, 7 Ağustos’ta Yeni Delhi'den Karaçi'ye Pakistan’ın ilk Genel Valisi sıfatıyla geldi.

Britanya Hindistanı, 1947'nin 14 Ağustos'unu 15 Ağustos'a bağlayan gece resmen bağımsız olarak ikiye bölündü.

Hindistan'ın doğu ve batısında Müslümanların yoğun olduğu bölgelerde kurulan Pakistan ise 1971'de ikiye ayrıldı ve Doğu Pakistan "Bangladeş" adıyla bağımsızlığını ilan etti.

- Karaçi'de vefat etti

Sağlık sorunları 1940'lı yıllarda artan ve verem şikayeti bulunan Cinnah, 11 Eylül 1948'de Karaçi'de yaşamını yitirdi.

1970’de kabrinin bulunduğu yere Mezar-ı Kaid isimli anıt inşa edildi. Cinnah'ın Karaçi'de doğduğu Wazir Konağı ise ulusal bir anıt ve müzeye dönüştürüldü.

Derleyen: Muhammet Nazım Taşcı - aa