Anayasa hukuku profesörü ve siyasetçi, yazar...

Anayasa hukuku alanında Türkiye'nin en önemli isimlerinden olan Soysal, 1929'da Zonguldak'ta doğdu.

Galatasaray Lisesinin ardından Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesini (SBF) bitiren Soysal, Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsünde asistan olarak görevliyken "fark dersi" sınavlarını vererek Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinden de mezun oldu.

Siyasal Bilgiler Fakültesinde 1956'da asistan olarak çalışmaya başlayan Soysal, 1958'de siyasal bilimler alanında doktora çalışmasını tamamladı.

Anayasa hukuku profesörü olarak uzun yıllar ders veren Soysal, 1960 askeri darbesi sonrasında, yeni anayasa çalışmalarında görev aldı. Soysal, Ocak-Ekim 1961 arasında CHP'yi temsilen Anayasa Komisyonu üyeliği yaptı ve 1961 Anayasası'nın hazırlanmasına katkı verdi.

SBF'de 1963'te doçent, 1969'da profesör olan Soysal, 1971'de ise aynı fakültenin dekanlığına seçildi.

Soysal, 12 Mart Muhtırası'nın ardından 18 Mart 1971'de dekanlığı sırasında Ankara Sıkıyönetim Komutanlığınca gözaltına alınıp tutuklandı. "Anayasaya Giriş" ders kitabında "komünizm propagandası" yapmakla suçlanan Soysal, 6 yıl 8 ay ağır hapis, 2 ay 20 gün Kuşadası'nda emniyet gözetimi altında bulundurulma ve kamu haklarından ebediyen mahrumiyet cezası aldı.

- Cezaevindeyken evlendi

Toplam 14,5 ay Mamak Cezaevi'nde yatan Soysal, cezaevindeyken 1971'de yazar Sevgi Soysal ile evlendi. Evliliğinden 2 çocuğu olan Soysal, 1976'da eşi Sevgi Soysal'ı (40) kaybetti.

Hukuk alanındaki çalışmalarına devam eden Soysal, 1979'da Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Uluslararası İnsan Hakları Öğretimi Ödülü'nü aldı.

Soysal, 15 Temmuz 1983'te Fransa'da Orly Havalimanı'nda, 8 kişinin ölümüne yol açan, THY bürosuna yönelik saldırıyı gerçekleştiren ASALA üyelerinin yargılandığı davaya Türk mağdurları temsilen müdahil taraf uzman tanık olarak katıldı.

1991 seçimlerinde Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) listesinden Ankara'dan kontenjan adayı olan Soysal, TBMM'ye girdi.

- Dışişleri Bakanlığından istifayla ayrıldı

TBMM'de Çekiç Güç, OHAL, demokratikleşme, Kıbrıs, özelleştirme gibi konularda hükümet politikalarını eleştiren Soysal, özelleştirme konusunda yetki yasaları için Anayasa Mahkemesine yaptığı başvurularla dikkatleri üzerine çekti. Bu başvuruları sonucunda Anayasa Mahkemesi tarihinde ilk kez bir yürütmeyi durdurma kararı verdi.

Doğru Yol Partisi ile SHP koalisyon hükümetinde, partisinin pasif tutumunu eleştiren Soysal, 50. Hükümet'te kısa bir süre Dışişleri Bakanlığı yaptı. Soysal, 27 Temmuz 1994'te başladığı bakanlık görevinden 28 Kasım 1994'te istifa etti.

1995 yılındaki anayasa değişikliği çalışmalarında yaptığı eleştirilerle akıllarda kalan Soysal, seçim yasasının Anayasa Mahkemesine götürülmesinde rol oynadı.

Sonrasında partisiyle yollarını ayıran Soysal, 1995 genel seçimlerinde DSP'den Zonguldak milletvekili seçildi.

- Denktaş'a danışmanlık yaptı

DSP Genel Başkanı Bülent Ecevit ve Rahşan Ecevit ile düştüğü anlaşmazlık sonucu 1998'de DSP'den ayrılan Soysal, 2002'de Bağımsız Cumhuriyet Partisini kurdu. Partisi parlamento dışındaydı ve siyasette kalıcı olmadı.

Kıbrıs'taki toplumlar arası görüşmelerde anayasa danışmanlığı görevini üstlenen, uzun yıllar KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'a danışmanlık yapan Soysal, birçok gazete ve dergide de köşe yazarlığı yaptı.

Anayasa, dış politika, demokrasi konularında çok sayıda kitaba imza atan Soysal, İstanbul Beşiktaş'taki evinde 11 Kasım 2019'da, 90 yaşında hayata gözlerini yumdu.

Derleyen:  Mehmet Tosun * aa