Neandertaller, insanların en yakın akrabaları arasında yer alan soyu tükenmiş bir hominid türü. Yaklaşık 400.000 ila 40.000 yıl öncesine kadar Avrupa'da ve Asya'nın bazı kısımlarında yaşadılar... Sonra tarih sahnesinden hâlâ bilinmeyen bir nedenle çekildiler... İşte arkeolojik ve genetik veriler ışığında onların kısa hikayesi.

İnsanoğlu'nun Neandertallerle tanışıklığı yüzbinlerce yıl önceye dayanıyor ve hatta günümüzde pek çok insanın geninde Neandertal genlerine rastlanıyor.  Ancak her ne kadar genleri Neandertallerin varlığını günümüze taşısa da hafıza-i beşer nisyan ile malul olduğu için insanlar onların varlığını unutmuşlardı...Ta ki arkeolojik kazılarıda onlara ait bulgulara rastlayana kadar.

Neandertaller adını nereden alıyor?

Modern insanın, Neandertal ile ilk karşılaşması 1829 yılında oldu. Bilinen ilk Neandertal fosili bir bebek kafatasıydı ve Belçika'daki bir mağara bölgesinde bulundu. Cebelitarık'ta daha sonra başka kemik kalıntıları da keşfedildi. Fakat yıllarca onların Neandertallere ait olduğu fark edilemedi.  Onlarca yıl sonra  yani 1864'de bu buluntuların Neandertal kalıntıları olduğu anlaşıldı. .

1856 yılında Almanya'nın Düsseldorf şehri yakınlarındaki Neandertal Vadisinde bir kireçtaşı ocağında çalışan işçiler bazı kemik parçalarına rastladılar. Bulunanlar insan kemiklerini andırıyordu ama farklıydılar. Sekiz yıl sonra araştırmacılar, kalıntıların o ana kadar bilinmeyen insansı bir türe ait olduğunu anladılar. Türe buluntu yerinin adı verildi: Homo neanderthalensis

Orta Paleolitik Dönemde Neandertallerin Ortaya Çıkışı

Orta Paleolitik Dönem, yaklaşık olarak 300.000 ila 30.000 yıl öncesini kapsar ve Neandertallerin ortaya çıkışı ile yayılımı için kritik bir zaman dilimidir. Bu dönem, evrimsel bulgulara göre Neandertallerin ve Anatomik olarak günümüz insanlarının (AMH: Anatomically modern humans) teknolojik geçişlerini birlikte yaptıkları bir dönem olarak bilinir.

Neandertallerin Evrimi ve Yaşam Tarzı

Neandertaller, insansıların evriminin gizemli ve etkileyici bir bölümünü temsil eder. Yaklaşık 200.000 yıl önce Avrupa ve Batı Asya’da ortaya çıkan bu insansı tür, zorlu buzul çağ koşullarına uyum sağlayarak hayatta kalmayı başarmıştır. Güçlü vücut yapıları, geniş burunları ve büyük beyinleri ile tanınan Neandertaller, avcılık ve toplayıcılık yaparak yaşamlarını sürdürmüşlerdir.

Neandertaller ve anatomik olarak Homosapiensler yani insanlar (AMH’ler), bir süre aynı coğrafyada var olmuş ve belki de etkileşimde bulunmuşlardır. DNA analizleri, modern insanların genetik kodunda Neandertal izlerine rastlanmasına yol açmıştır. Bu, iki tür arasında melezleşmenin olduğunu gösterir.

Neandertallerin Sosyal ve Kültürel Dinamikler

Neandertallerin sosyal ve kültürel yaşamları, onların avcılık becerileri, ateş kullanımı ve gömü ritüelleri gibi çeşitli yönleriyle dikkat çeker. Fransa’nın merkezi ve güney bölgelerindeki mağara ve kaya sığınaklarında yapılan arkeolojik kazılarda, Mousterian dönemine ait ateş kullanımının ve gömü ritüellerinin izlerine rastlanmıştır. Bu buluntular, Neandertallerin sadece hayatta kalmak için gerekli olan temel becerilere sahip olmadıklarını, aynı zamanda karmaşık sosyal yapılar geliştirdiklerini ve belki de kolektif avcılık gibi daha gelişmiş toplumsal faaliyetlerde bulunduklarını göstermektedir.

Ateşin kontrolü, Neandertaller için sadece ısınma ve yemek pişirme aracı olmanın ötesinde, sosyal etkileşim ve grup içi bağları güçlendiren bir faktör olabilir. Ayrıca, gömü ritüelleri, onların ölüme ve ötesine dair belirli inançlara sahip olduklarını ve bu ritüellerle topluluk üyelerine saygı gösterdiklerini düşündürmektedir.
Neandertallerin sosyal ve kültürel yaşamları, onların insan evrimindeki yerini daha da anlamlı kılar ve modern insanlarla olan ilişkilerini daha da karmaşık hale getirir. Bu, onların sadece fiziksel varlıklarından çok daha fazlasını temsil ettiğini ve insanlık tarihinde önemli bir rol oynadıklarını gösterir.

Neandertallerin Teknolojik Yenilikleri ve Araçları

Neandertallerin taş alet kültürleri, onların hayatta kalma ve avcılık becerilerinin temelini oluşturmuştur. Levalloisian ve Mousterian teknikleri, taş alet yapımında bir devrim niteliğindeydi ve bu aletler, avcılıkta büyük bir avantaj sağlamıştır. Levallois tekniği, taşın önceden şekillendirilmesini ve ardından istenen biçimde aletlerin üretilmesini içerir. Bu yöntem, malzeme israfını azaltır ve daha keskin ve dayanıklı aletlerin yapımına olanak tanır.
Kemik endüstrisinin ortaya çıkışı, Neandertallerin sadece taş değil, aynı zamanda kemik gibi diğer malzemeleri de kullanarak alet yapımını geliştirdiklerini gösterir. Kemikten yapılan aletler, deri işleme ve diğer günlük işler için kullanılmıştır. Bu, Neandertallerin zanaatkarlık becerilerinin ve çevrelerine uyum sağlama yeteneklerinin bir göstergesidir.

Bu gelişmeler, Neandertallerin sadece fiziksel olarak güçlü olmakla kalmayıp, aynı zamanda zeki ve yaratıcı olduklarını kanıtlar. Onların geliştirdiği teknikler ve aletler, insan evriminde önemli bir yer tutar ve modern insanların atalarıyla olan bağlantılarına ışık tutar.

Neandertallerin Yok Oluşu

Neandertallerin yok oluşu ve teknolojik değişim arasındaki ilişki, bilim dünyasında hâlâ tartışılan bir konudur. Yaklaşık 40.000 yıl önce gerçekleşen bu olay, AMH'lerin (anatomik olarak modern insanların) yayılması ve Neandertallerle olan etkileşimleriyle bağlantılı olabilir.

Bazı araştırmalar, Neandertallerin Homo sapiens ile rekabet edemeyerek sayıca azaldıklarını ve sonunda yok olduklarını öne sürerken, diğerleri genetik verilerin, iki tür arasında uzun süreli bir etkileşim olduğunu ve Neandertallerin tamamen yok olmadığını, bunun yerine Homo sapiens ile asimile olduklarını savunmaktadır.

Neandertallerin yok oluşunun kesin nedenleri hala tam olarak anlaşılamamış olsa da, bu konudaki araştırmalar, insan evrimi ve tarih öncesi toplumların anlaşılması açısından büyük önem taşımaktadır.

Evren Keskin - arkeolojikhaber.com