Arkeolog ve yazar Nezih Başgelen, Anadolu’da Uygarlığın Doğuşu ve Göbeklitepe konferansında Anadolu’da uygarlığın doğuşunun ezber bozan arkeolojik bulguları, tarihi değiştiren sonuçları ve ülkemizde son 25-30 yıldır büyük bir ivme kazanan Anadolu Neolitik Çağ araştırmalarından Göbeklitepe’ye uzanan bilgiler sundu.

FMV Işık Okulları tarafından 2014 yılından itibaren gerçekleştirilen ve bugüne kadar iş dünyasından bilim insanına, yazardan siyasetçiye kadar pek çok farklı önemli ismi, dinleyicilerle buluşturan Kültür Konferansları’nda 2018’in son konuğu Nezih Başgelen oldu.

Nezih Başgelen gerçekleştirdiği konferansta, Anadolu’da uygarlığın doğuşunun ezber bozan bulguları, tarihi değiştiren sonuçları ve ülkemizde son 25-30 yıldır büyük bir ivme kazanan Anadolu Neolitik Çağ araştırmalarından Göbeklitepe’ye dair bilgiler verdi.

Nezih Başgelen konferansta “Göbeklitepe, Urfa'daki Harran Ovası’na hâkim, Nemrut Dağı’nı gören 850 metrelik tepenin üzerinde bir merkezdir. Yaklaşık 12 bin yıl önce Fırat ve Dicle nehirleri arasında kalan bölgede insanlık tarihinin en önemli değişimlerinden biri yaşanmaktaydı. İnsanoğlu avcı toplayıcı bir yaşam tarzından yerleşik hayata, çiftçi üretici düzene geçmek üzereydi. Binlerce yıl öncesinin avcı toplayıcılarının bu geçiş döneminde sandığımız gibi mütevazı bir yaşam tarzıyla yetinmemiş olduklarını, aksine görkemli bir evre yaşadıklarını Göbeklitepe’deki izler sayesinde görebiliyoruz. Göbeklitepe’de eserlerin nitelik ve nicelikleri gözlemlendiğinde rastlantısal değil, düzenli bir tekrarlama şeklinde saptanabilen büyük boyutluluk ve sayısal yoğunluk arka planda olması gereken çok gelişken sosyal düzeni, organizasyon ve koordinasyon kabiliyetlerinin ipuçlarını bize vermektedir. Göbeklitepe’nin 12 bin yıl öncesinden günümüze ilettiği şaşırtıcı bilgi hazinesi ile geçmişimizin bu evresi için düşünmemizin dahi mümkün olmadığı soruları üretebilmemizi sağladı. Göbeklitepe emsalsizliği ile bilim insanlarının olduğu kadar bulunduğu toprakların insanlarını etkileyen, haklı olarak gururlandıran eşsiz bir değerdir” diye konuştu.

Şanlıurfa'da Urfa Adamının bulunduğu alanda otel inşaatı değil arkeoloji kazısı yapılmasıgerektiğini söyleyen Başgelen konu hakkında şunları söyledi: "Şanlıurfa'da Halil-ür Rahman'ın tam karşısındaki sırtta butik otelle ilgili temel kazısının yapıldığı yer Göbeklitepe ile çağdaş önemli bir höyük yerleşimin parçasıdır. Söz Konusu arazinin içinden 1997 yılında Yeni Yol Caddesi’nin açılması ile oluşan kesitte Harran Üniversitesi ve Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’nin yürüttüğü çalışma burada Çanak Çömleksiz Neolitik Döneme, yaklaşık 11 binyıl öncesine ait bir yerleşimin varlığını kanıtlamıştı. 1993 yılında rastlantı sonucu bulunan Urfa Heykeli de bu bölgeden gelmektedir. Tüm bu veriler Yeni Mahalle’de Göbeklitepe ile birlikte yerleşik hayatın başlangıcına ait dünyanın bilinen en eski anıtsal yapılarının Şanlı Urfa’da da olduğunun kanıtlarını oluşturmaktadır. Söz konusu temel kazısında işçilerin çalıştığı tabakadan çok kaliteli neolitik dönem çakmak taşı ve obsidyen aletler, ezgi taşları çıkmaya başlamıştır. Daha önceki hafriyat aşamasında da ayni yerde Göbeklitepe, Nevali Çori, Karahantepe benzeri T şeklindeki dikmelere terrazzo tapınak döşemelerine rastlanmıştı. Bu alan Göbeklitepe'de şu ana kadar görmediğimiz verilerin gelmesi açısından çok önemli. Bilginin kurtarılması açısından Ş.Urfa müzesinin ve ilgili koruma kurulunun acilen müdahale etmesi uzmanları tarafından kurtarma kazısı yapılması gerekiyor. Sıraladığımız az sayıdaki veri dahi Yeni Mahalle’deki yerleşimin Göbeklitepe’den bildiğimiz kültürün bir parçası olduğunu göstermekte ve Yeni Mahalle’yi bu yerleşmeler içerisinde ayrı bir yere koymaktadır. Arkeologların da, dönem uzmanlarının da bilim dünyasının da konuya duyarlı kamuoyunun da gereken ilgi ve tepkiyi vermesi gereken kritik bir süreçteyiz"

Nezih Başgelen kimdir?

1978 yılında Arkeoloji ve Sanat Dergisi’ni çıkaran Nezih Başgelen, 1982 Arkeoloji ve Sanat Yayınları’nı kurarak 21 temel dizi üzerinden 800’e yakın başvuru eserinin yayımını gerçekleştirdi. 1986’da Türkiye’nin tarihi doğal ve turistik değerlerine dönük hizmet veren görsel doküman arşivini oluşturan Başgelen, ülkemizin zengin arkeolojik potansiyelini fotoğraflarla belgeledi, saygın bir başvuru kaynağı oluşturdu, Türkiye ile ilgili eski seyahatname, resim, belge, kitap ve haritaları topladı, yabancı ülke müzelerindeki ve arşivlerindeki Türkiye’den giden eserleri belgelemeye çalıştı. Nezih Başgelen aynı zamanda çocuklara yönelik tarihi eserleri ve eski uygarlıkları sevdirmeyi amaçlayan eğitici boyama kitapları projesini başlattı ve eski kentleri ve harabeleri tarihi, doğal çevre değerlerini sevdirmeyi amaçlayan kültür turlarını da organize etti.

5 yıldır süren FMV Kültür Konferanslarına daha önce Nedim Gürsel, Prof. Dr. Bingür Sönmez, Ayşe Kulin, Prof. Dr. İlber Ortaylı, Ersin Özince, Özden İnönü Toker, Prof. Dr. Şevket Pamuk, Onur Öymen, Prof. Dr. Nihat Berker, İpek Çalışlar, Evin İlyasoğlu gibi isimler konuşmacı olarak katıldı.