Prof. Dr. Olcay Önertoy kimdir? Olcay Önertoy biyografisi

Prof. Dr. Olcay Önertoy: Akademisyen, yazar (d. 1934, Ankara - ö. 3 Kasım 2019, Ankara)

1934’te Ankara'da doğdu.

Yeni Türk Edebiyatı uzmanı Olcay Önertoy, ilk ve ortaöğrenimini Ankara’da tamamladı. Ankara Kız Lisesi’nden mezun olduktan sonra Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Klasik Şark Dilleri Bölümünde okudu. 1957’de Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümüne asistan olarak atanan Önertoy, 1962’de doktorasını tamamladı. Doçentliğini 1970’te, profesörlüğünü ise 1989’da aldı. Öğrenci olarak girdiği Ankara Üniversitesi'nden Yeni Türk Edebiyatı öğretim üyesi olarak 2001’de emekli oldu.

Olcay Önertoy, 1978-1982 yılları arasında Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde kurucu öğretim üyesi oldu. Ayrıca 1977-1998 yılları arası Beykent Üniversitesinde, emekli olduktan sonra da ODTÜ’de ders verdi.

1975-1980 yılları arasında Türk Dil Kurumu ve Türk Dili dergisi yazı kurulu üyeliğini, 1992-2002 yıllarında Dil Derneğinde Çağdaş Türk Dili dergisi yazı kurulu üyeliğini, derginin genel müdürlüğünü ve Dil Derneğinin iki yıl başkanlık görevini üstlendi. Kültür Bakanlığının değişik yayın ve danışma kurullarında görev aldı.

Önertoy, akademik çalışmalarını 1964 yılından itibaren Türk Dili, Türkoloji Dergisi, Hisar, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Oluşum, Hürriyet Gösteri, Littera, Frankofoni, Gündoğan Edebiyat, Çağdaş Türk Dili, Esin Sanat, Üçüncü Öyküler, Müdafaa-i Hukuk dergilerinde yoğun bir şekilde gerçekleştirdi. Bu dergilerdeki çalışmalarının yanı sıra Büyük Zaferin 50.Yıldönümüne Armağan Kitabı (1972), İran Şahlığının 2500. Yıldönümüne Armağan Kitabı(1974), Ömer Seyfettin’i Anma Kitabı (1985), Edebiyatımızda ‘Dönem Roman’ ve ‘Nehir Roman’ (Yakup Kadri 1989),Birleşmiş Milletler Türk Derneği Yıllığı (1997), Milli Edebiyat Döneminde Şiir (1998), Milli Edebiyat Döneminde Tiyatro ve Öbür Türler(1998), Cumhuriyet Dönemi Edebiyatında Şiir (1998), Cumhuriyet Dönemi Edebiyatında Öykü (1998), Cumhuriyet Dönemi Edebiyatında Tiyatro (1998) adlı ortak kitaplarda makale ve yazılarıyla yer aldı. Türk Ansiklopedisi’nde ise madde yazarlığı görevini üstlenerek altı madde ile katkıda bulundu.

3 Kasım 2019 günü Ankara’da vefat eden Prof. Dr. Olcay Önertoy’un cenazesi 4 Kasım 2019 günü Kocatepe Camisinde öğlen vakti kılınan namazın ardından Karşıyaka Mezarlığında toprağa verildi.

ESERLERİ

Halit Ziya Uşaklıgil'in Romancılığı ve Romandaki Yeri (1965), Tanzimat Sonrası Osmanlıca Metinler (İsmail Parlatır ile, 1977), Edebiyatımızda Eleştiri-Tanzimat ve Servet-i Fünûn Dönemleri (1998), Reşat Nuri Güntekin (1979), Tanzimat Döneminde Edebiyat Anlayışı (1980), Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı ve Öyküsü (1980), Yazın Terimleri Sözlüğü (Beşir Göğüş, Dr. Ferhan Oğuzkan, Mahir Ünlü, Sevinç Koçak ile, 1998). Ali Fuat Erden’in İsmet İnönü adlı eserinin sadeleştirilmesi (Nurullah Çetin ile 1999) Yazım Kılavuzu (Kurul Çalışması, 2000)

Araştırma-inceleme çalışmalarında Yeni Türk Edebiyatı tarihini geniş açıdan yorumlayan Önertoy, Tanzimat, Servet-i Fünun, Millî Edebiyat ve özellikle Cumhuriyet dönemlerine ait çalışmaları ile bu alanda bir temel oluşturdu.

Türk romanı üzerine yazılmış doktora tezlerinin ilki, Önertoy tarafından 1962’de hazırlanmış Halit Ziya Uşaklıgil’in Romancılığı ve Romanımızdaki Yeri adlı çalışma 1965’te yayımlandı. Bu eserde Halit Ziya’nın yaşam öyküsüne yer veren Önertoy, çalışmasının Giriş kısmında Halit Ziya’ya kadarki Türk romanını geniş bir çerçevede ele almıştır. Ayrıca Halit Ziya’nın romanlarını ‘konu’, ‘olgu kuruluşu’, ‘insan kadrosu’, ‘zaman’ ve ‘çevre’ ile ‘dil ve anlatım’ açısından irdelemiştir.

Reşat Nuri Güntekin eserinde yazarın yaşamöyküsüne yer vermiş, ‘Yazın Dünyasına Girişi’ bölümü ile yazarın ilk edebî çalışmalarını kısaca değerlendirmiştir. Sonraki bölümlerde ise Reşat Nuri’nin ‘Roman ve Öykü Yazarlığı’nı, ‘Oyun Yazarlığı’nı, ‘Gezi Notları’nı incelemiş, eserlerindeki ‘Dil ve Anlatımı’na genel bir çerçevede bakmıştır. Çalıkuşu, Değirmen, Acımak, Yaprak Dökümü adlı romanlarından; “Bilek Saati”, “Asker Dönüşü” adlı öykülerinden; Yaprak Dökümü, Hülleci, Hançer adlı oyunlarından seçtiği parçalara ve gezi yazısı olan Anadolu Notları’ndan “Yol”, “Su” adlı metinlere yer vermiştir.

Edebiyatımızda Eleştiri (Tanzimat ve Servet-i Fünun Dönemleri 1980) çalışmasında “Edebi Eleştiri” kavramına açıklık getiren Önertoy, edebiyattaki “Eski- Yeni”, “Gerçeklik- Romantiklik”, “Vezin-Kafiye” gibi tartışma alanlarına dair önemli değerlendirmelerde bulunmuştur. Ayrıca Tanzimat tiyatro anlayışı ve eserleri üzerine incelemelerde bulunan Önertoy bu dönemin romanları bağlamında eleştiriler getirmiştir.

Tanzimat Döneminde Edebiyat Anlayışı (1980) isimli doçentlik çalışmasının Giriş bölümünde “Tanzimat Edebiyatının Doğuşundaki Etkenler ve Yeni Bir Edebiyatının Doğuşu” ile “Batılı Türk Edebiyatının Divan ve Halk Edebiyatını Değerlendiriliş Şekli” başlıklarına yer veren Önertoy, o döneme ait bütün türleri (şiir, nesir, tiyatro, roman, eleştiri, gazete) incelemiştir.

“Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı ve Öyküsü (1980)” adlı çalışmasında, bu dönem romanını Cumhuriyet’in ilk yıllarından başlayarak 40’lı yıllardan 90’lı yıllara kadar onar yıllık süreçler şeklinde tasnif etmiştir. Bu bağlamda Önertoy, Cumhuriyetten günümüze Türk romanının gelişim evrelerini, roman yazarlarını, dönemin toplumsal gelişmelerini ve toplum sorunlarını roman yoluyla tanıtmayı amaçlamıştır. Öykü kısmında da aynı tasnifi yapmıştır.