UNESCO Dünya Kültür Mirası listesindeki Viking kenti Birka yıkımın eşiğine geldi. Arkeologlar kent korunmasının özel şirkete verilmesine tepkili.

İsveç’te uzmanlar, Unesco’nun 1993 yılında UNESCO'nun Dünya Kültür Mirası listesine aldığı Viking kenti Birka’nın yıkımın eşiğinde olduğu uyarısında bulunuyor.

Stockholm Üniversitesi Arkeoloji Doçenti Lena Holmquist, Arkeoloji Profesörü KerstinLidên ile Baltık ve İskandinavya Arkeoloji Merkezi uzmanlarından Sven Kalmring, ortak kaleme aldıkları makalelerinde, İsveç’in en fazla bilinen ve eski çağlardan kalan kültür mirası Birka’da kaçak kazılar ve tahribatların sürdüğünü söylüyorlar. İsveç Hükümeti’ni sorunu görmezden gelmekle ve kendi kültür mirasına karşı ilgisiz kalmakla suçluyorlar.

1993 yılında Unesco’nun “Dünya Kültür Mirası” listesine aldığı Birka’nın dünya halklarının ortak mirası olduğunu hatırlatan 3 arkeolog “Ama Dünya Kültür Mirası unvanının getirdiği yükümlülükler var. Miras korunmalı, yönetilmeli, enformasyon erişilebilir olmalı, aracılık, öğrenim ve araştırma için olanaklar olmalı” diyorlar.

SORUMLULUĞUN ÖZEL ŞİRKETLERE VERİLMESİNE TEPKİ

Birka’nın yönetiminden sorumlu olan Maliye Bakanlığına bağlı Devlet Mülkiyet Kurulu’nun neredeyse tüm sorumluluğu Strömma Turism & Sjöfart AB adındaki bir firmaya vermesini eleştiren arkeologlar, “Daha önceleri müzeler her yıl uzmanlarla birlikte sergiler düzenliyordu. Son yapılan araştırmaların sonuçları duyuruluyordu. Şimdi tüm bunları yapma görevi bir firmaya devredildi” diyor.

Arkeologlar, daha önceleri adanın korunması ve bakımından sorumlu görevliler için kalıcı bir konut olmasının Birka’nın büyük ölçüde korunmasını sağladığını hatırlattıktan sonra görevin taşeron firmalara devredilmesine “Şimdi personel belirli aralıklarla adayı ziyaret edecek. Kent istenmeyen ziyaretçilerin talanına açık olacak” diyerek tepki gösteriyor.

KAÇAK KAZILARLA MEZARLAR TALAN EDİLİYOR

Birka’daki bazı mezarlıkların bakımsızlıktan ve büyüyen otlardan fark edilmeyecek duruma geldiğine, kaçak kazılarla mezarların talan edildiğine dikkat çekiyorlar.

Arkeologlar, önlem alınmadığı takdirde dünyanın eşsiz kültür miraslarından biri olan Birka’nın insanlığın ortak mirası olmaktan çıkacağına şu ifadelerle dikkat çekiyorlar: “Bir kültür mirası eğer yeterlilik koşullarını kaybederse Dünya Kültür Mirası statüsünü kaybeder. Birka daha iyi bir kadere layık.”

Kültür Bakanı Amanda Lind’de sorumluluğunu üstlenmesi çağrısında bulunuyorlar.

POLİTİKACILAR VE BELEDİYE İLGİSİZ

Arkeologların yanı sıra Birka’da çalışanlar da yetkililerin ilgisiz kalmasına tepkili. Strömma Turism & Sjöfart AB çalışanlarından Veronika Björkman, Dagens Nyheter gazetesine “Sadece bu yıl içinde 3 kaçak kazı yapıldığını belirledik. Sorunun çözümü için politikacılar ve belediyeye her gittiğimizde anlayışızlıkla karşılaşıyoruz” dedi.

Devlet Mülkiyet Kurulu’nun Genel Müdürü Jan-Olov Westerberg, eleştirilerden bir kısmını kabul etmekle birlikte bakım çalışmalarının iyileştirilebileceğini ancak Birka’nın yok olma riskiyle karşı karşıya kalmadığını söyledi.

Birka’nın bakımının taşeron şirketlere verilmesini de savunan Westerberg, adanın günün 24 saati gözlenceği ve izleneceği sanmanın gerçek dışı olduğunu öne sürdü. Birka’daki bakım çalışmalarının çoğunluğu ideal çalışma yapan bir dernek üyeleri tarafından yaz aylarında yapılıyor.

BİRKA KENTİ NEREDE?

Stockholm’un 30 kilometre uzağındaki tarihi Birka kenti Mälaren Gölü’nde yer alıyor. İsveç’in en eski kenti kabul edilen Birka MS 750-975 yılları arası İskandinavya ve Avrupa’nın en işlek ticaret merkezlerinden biriydi.

Komşu ada Adelsö’de yaşayan bir kral tarafından yönetilen Birka’da 500 ila 1000 arasında kişi yaşıyordu.

12 hektar üzerinde kurulu kent 1993 yılında Unesco tarafından Dünya Mirası olarak kabul edildi.

Bugüne kadar kentin yaklaşık yüzde 7’sinde ve 1100 mezarda kazılar yapıldı. İsveçli arkeologlar şimdiye kadar Ortaçağ’dan kalma yüz binlerce tarihi eser buldu.

2016 yılında İsveçli arkeolog HjalmarStolpe, bir Viking mezarında 9. yüzyıla ait olduğu belirlenen üzerinde Arapça “Allah” yazılı bir yüzük bulmuştu.

Yüzde 40’ı İsveç dışından her yıl ortalama 50 bin kişi kenti ziyaret ediyor.

Murat Kuseyri - Evrensel.net