Parşömen nedir? Parşömen adı nereden geliyor?

Parşömen:  Üzerine yazı yazmak için kullanılabilecek nitelikte işlenmiş hayvan derisidir ki geneliikle ceylan ya da kuzu derisi tercih edilmektedir.

M.Ö. 3.yüzyılda Hellenistik çağda,  papirüsle rekabet amacıyla Pergamon - Bergama'da icat edilmiştir. 

Pergamente, Bergama kağıdı anlamındadır. 

Parşömen: Antik çağda, sığır, koyun, keçi, eşek ya da domuz derisinin özel işlemlerden geçirilmesiyle üretilen yazı gereci.

Buna ayrıca charta pergamena denmiştir.

Bu yazı gereci için pergamena ismi ilkin, İmparator Diocletianus ’un M.S. 301 yılındaki emirnamesinde (edictum) kullanılmıştır.

M.Ö. II. yüzyılda seyrek olarak kullanılmaya başlayan parşömen M.S. IV. yüzyılda en çok tercih edilen bir yazı gereci olmuştur.

Bunların içinde kalitesi en iyi olan, ince, pürüzsüz genç kuzu ve oğlak derisinden yapılmış olanlardı. Daha değerli ve gösterişli parşömenler yapmak için, antilop gibi nadide hayvanların derileri de kullanılırdı. Üzerine yazı yazılabilecek hale getirebilmek için, önce bu deriler yıkanır, kılları ve etli kısımları temizleııirdi. Bunun için kazıma işlemine tabi tutulan deri, bir gün boyunca kireç çözeltisi içinde bekletilir, daha sonra gerilerek kurutulur, sünger taşıyla düzleştirilir ve tebeşirle beyazlaştırılarak sepilenirdi. Böylece elde edilen tabakaların her birine folium denirdi.

Derinin kıllı yüzü ile etli yüzü arasında küçük bir fark vardı. Derinin kıllı yüzü kararma eğilimindeydi, ama buna karşılık, etli yüze göre mürekkebi daha iyi tutardı.

Parşömen tabakaları katlanarak oluşturulan formalar, üst üste konarak codex (Antik Yunan’da Somation) oluşturulurdu.

Tek tabakalıya uniones, üç tabakalıya terniones, dört tabakalıya quaterniones, beş tabakalıya quiniones, sekiz tabakalıya paginae, dokuz tabakalıya da noniones ismi verilmekteydi.

Codexler comisia denilen süslü kutularda saklanmaktaydı. Kitaplar, bu kutular sayesinde korunmaktaydı.

Çok ciltli eserler de demet halinde bağlandıktan sonra aynı kutuya konulabiliyordu.

Kitabın başlangıç formu olduğu düşünülen, buzağı derisinden yapılmış parşömenden (vellum) oluşturulmuş bir tür not defterine codices membranum denirdi.

Parşömen üzerine yazılmış yazıdaki hatalar rasorium (novacula) ismi verilen bir çakı ile kazınarak (palimpsestos) (bkz. Palimpsestos) düzeltilirdi.

Bazen de tüm metin kazınarak yerine yeniden yazı yazılırdı.

Bu yeni yazılan metne codex reseriptus denmekteydi.