Plutarkhos

Plutarkhos: MS 46-120. Khaironeia’lı yaşam öyküsü / Biyografi yazarı.

Deneme ve yaşam öyküsü türlerinin temellerini atan eserler yazmıştır.

Zengin ve tanınmış bir ailedendi. Atina’da matematik ve felsefe eğitimi gördü. Mısır ve İtalya’yı gezdi, Roma’da ders verdi, zamanının önemli kişileriyle, yüksek memurlarıyla tanıştı. Traianus ve Hadrianus’un takdirini kazandı.

Yüksek mevkiler edinebilecek denli tanınıyordu ancak o vatanına olan sevgisinden ötürü buna yeltenmedi.

“Hellenlerin en soylu, tanrıların en sevdiği ulus” olduğuna inanırdı. Son yıllarını Delphoi’de dini bir okulda öğretmen olarak geçirdi, yaşadığı tapınağın yeniden canlanmasını sağladı. Mutlu bir ailesi ve beş çocuğu vardı. Eserlerini çocuklarından biri, onun ölümünden sonra yayınladı.

Bioi Paralelloi (Paralel Hayatlar) en önemli eseridir. Kırk dört biyografinin yer aldığı bu eserde önce bir Yunanlının sonra da bir Romalının hayatı anlatılır, daha sonra da bu iki kişi karşılaştırılır. Bunu yaparken amacı önyargıları ortadan kaldırarak Romalı ve Yunanlıların birbirlerini daha iyi tanımalarını sağlamaktır.

Ethika adıyla topladığı ahlaki incelemeler seksen metni içerir. Bu incelemelerde ahlakla ilgili konuların yanı sıra din, felsefe, siyaset, edebiyat ve biyoloji gibi çeşitli konulara yer vermiştir. Bu eserler yalnızca Plutarkhos’un düşüncelerini değil, aynı zamanda o zamanın bu konulardaki genel görüş ve düşüncelerini de yansıtmaktadır.

Ahlak konusunda Platon’un görüşlerini geliştirmiş, bunun yanı sıra Pythagorasçılarıdan, Peripatetik Okuldan ve stoacılardan da etkilenmiştir.

Dönemindeki tarih yazıcılarından farklı olarak asıl ilgi alanı olaylar değil kişilerdir, olaylar ancak bir kişinin karakterinin aydınlatılmasına yararlı olduğu zaman onun için önemlidir (bunu eserinde açıkça belirtir.

Karşılaştırdığı kişilerin çağdaş olup olmadığına dikkat etmez, vurgulamak istediği konu çerçevesinde kahramanlarının sözlerine ve eylemlerine dikkat çeker. Romalı ve Yunanlıları karşılaştırırken tarafsız olmaya çalışır ama yine de biraz Yunanlıların tarafını tutmaktan kendini alamaz.

Günümüze ulaşmalarını büyük ölçüde Bizanslı bilginlere borçlu olduğumuz eserleri daha MS 4. yüzyılda klasikleşmiş ve saygınlığını sürekli korumuştur.

Rabelais, Montaigne, Francis Bacon, Shakespeare, Rousseau, Montesquieu, Emerson ve Napoleon ondan etkilenen ünlü kişilerdir.