Praefectus nedir?

1. Praefectus: Antik Roma’da çoğunlukla, çeşitli kademelerde görev verilmiş olan kişiler.

Ordu ve donanmada, imparatorluğun önemli kadrolarında görev alabilirler ve hukuksal konularda praetonı eşlik ederek yerel yöneticilerin yardımcısı olarak atanabilirlerdi.

Gıda işlerinden sorumlu makamın başında bulunan kişiye praefectus annonae, Roma lejyonundaki kamp komutanına praefectus castrorum, imparatorluk hassa alayı komutanına praefectus praetorio, Roma şehrinin yöneticisi ve cumhuriyet döneminde consulun yokluğu sırasında onu temsil etmesi için atanan, imparatorluk döneminde yargılama yetkisi olan kişiye praefectus urbi denmekteydi.

Bu memuriyetin çıkış tarihinin M.Ö. II. yüzyılın başları olduğu tahmin edilmektedir.

Praefectura

2. Praefectus: Roma'da, bir üst düzey görevlinin vekili olarak ya da altında çalışmak üzere atadığı memur.

Cumhuriyetin ilk döneminde konsüller, Roma'da olmadıkları dönemde kendilerine vekâlet etmek üzere bir kent praefectusu (praefectus urbi) atardı. Bunlar Roma'yı çevreleyen 160 km.lik sınırlar içinde mali ve hukuki sorumluluk taşırdı.

Konsüllerin Roma'da olmadıklarında vekil olarak praetorları atamaya başladığı MÖ 4. yüzyıl ortalarından sonra, kent praefectusluğu geçici olarak önemini yitirdi. Augustus, MÖ 2'de itfaiyeden ve tahıl ikmalinden sorumlu iki praefectus praetorio atama uygulamasını başlattı. Bunlar imparatorun güvenliğinden sorumluydu ve kısa sürede büyük güç kazanarak gerçekte başbakan konumuna yükseldiler. İmparatorluk döneminin en ünlü praefectusu, Septimus Severus'un atadığı Papinianus'tu (Aemilius Papianus). Diodetianus döneminde Doğu ve Batı'da imparatorun temsilcisi olarak yargı yetkilerini kullanan birer praefectus praetorio vardı. Bunlar ayrıca orduya komuta eder ve imparatorluk sarayının levazım işlerine bakarlardı. Diocletianus'un yerine geçen I. Constantinus praefectus praetorlann elinden askeri yetkilerini alırken, mali ve hukuki işlevlerini sürdürmelerine izin verdi.