Artık Türkiye'de kamu kurumlarında yapılan arşiv iş ve işlemleri konusunda denetleme hakkı, bunları takip etme hakkı, bu evrakın arşive intikali gibi konularda artık Devlet Arşivleri Başkanlığı yetkili kılınmıştır.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçilmesinin ardından yayımlanan kararname ile Başbakanlığa bağlı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı adı altında hizmet vermeye başladı. Bu kapsamda tüm kamu kurum ve kuruluşlarını ilgilendiren, Türk ve Osmanlı'nın tarihi hafızasını oluşturan arşiv belgelerinin toplanması ve tasnifine ilişkin de önemli düzenlemeler getirildi.

Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanı Prof. Dr. Uğur Ünal, AA muhabirine, yeni sistemle getirilen uygulamalara ilişkin bilgi verdi.

16 Temmuz 2018'de yayınlanan 11 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin, Türkiye'de tarihi ve kültürel anlamda geleceğe katkı sağlayacak öneme sahip olduğuna işaret eden Ünal, "Bu kararname, Türkiye'de arşivcilik alanında birçok problemin çözümüne katkı sağlanmış ve bu alanda çığır açacak bir kararname olarak karşımıza çıkmıştır. Özellikle Türkiye'de arşivciliğin en güçlü merkeze bağlanması yani Sayın Cumhurbaşkanımızın doğrudan uhdesi altına alınmış olması, Türkiye'de artık arşivlerimizin tek bir merkezden herhangi bir keşmekeşliğe sebebiyet vermeyecek, güçlü bir şekilde yönetimini beraberinde getirecektir." diye konuştu.

- Sadece belgeler değil, fotoğraf ve haritalar da arşivlerde

Türkiye'de arşivciliğin standartlarının oluştuğuna, eksikliklerinin giderilip bir düzen içerisinde gelecek nesillere büyük bir hizmet sunacağına dikkati çeken Ünal, şöyle konuştu: "Yüzlerce yıldır Türkiye'de arşivcilik maalesef ihmal edilmiştir. Ancak her geçen gün önemi biraz daha anlaşılmıştır. 2000'li yılların başından itibaren de önemi her geçen gün anlaşılmaya başlanan arşivciliğin giderek daha somut adımlarla ilerlemeye başladığını görmekteyiz. Öncelikle Devlet Arşivleri Başkanlığı, Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak, Türkiye'deki bütün arşivlerden sorumlu olmuştur. Yani etkinliği ve yetkinliği artırılarak güçlü bir yapı haline kavuşturulmuştur. Bu açıdan çok önemlidir.

İkincisi; Türkiye'de eksik arşivler bırakılmadığı gibi özel sektörde, kamuda bütün arşivlerin denetimi daha güçlü bir şekilde sağlanacaktır. Aynı zamanda sadece belgeler değil, fotoğraflar, haritalar gibi bütün tarihi arşiv malzememizin devletimizin arşivinin belirlediği standartlar içerisinde hizmet sunabileceği, bunun da gelecek kuşaklara emin bir şekilde aktarılabileceği bir sistem kurulmuştur."

AA

- Kamu kurumlarından arşiv belgeler taşınıyor

Kamu kurumlarında 20-30 yıl gibi üzerinden belli bir süre geçtikten sonra, kurumun ihtiyacı kalmayan evrakın devletin arşivine intikalinin sağlandığını anlatan Ünal, "Özellikle Ankara'daki Cumhuriyet arşivimize şu anda kamu kurumlarımızdan evrak intikali gerçekleştirilmektedir. Kamu kurumlarındaki evrakın denetimi, bunlara ait standartların belirlenmesiyle ilgili de Ankara'daki Cumhuriyet arşivimiz faaliyetlerini yürütüyor. Ancak tarihi olarak Osmanlı döneminden kalma ya da sonraki dönemde, 1928'e kadar Osmanlı diliyle yazılmış olan belgelere baktığımızda onların intikalini de daha çok Osmanlı arşivine yapmaktayız. Bu açıdan iki arşivimiz de Başkanlığımızın uhdesi altında faaliyetlerini yürütmektedir." ifadelerini kullandı.

Cumhuriyet arşivindeki rakamların her geçen gün arttığını vurgulayan Ünal, "İstanbul için baktığımızda bugün 100 milyona yakın bir belgeden söz ediyoruz. Fakat tasnif çalışmalarımız devam etmektedir. Tasnifler tam olarak bittiğinde Osmanlı arşiviyle ilgili tam olarak bir rakam verebileceğiz. Ancak Osmanlı arşivi hiçbir döneminde görmemiş olduğu tasnif rakamlarına ulaşmıştır. Bugün gelinen noktada Osmanlı arşivinde yaklaşık 3'te 2'lik bir kısmın tasnif edildiğini söyleyebiliriz. İnşallah 2023 vizyonu çerçevesinde Osmanlı arşivimizin tasnif çalışmalarının önemli bir kısmını bitirmiş olacağız." diye konuştu.

Türkiye'deki kamu kurumlarının arşiv, iş ve işlemleri konusunda denetleme hakkı

Ankara'da Cumhuriyet arşivinde yaklaşık olarak 50 milyon civarında evrakın bulunduğunu dile getiren Ünal, şöyle devam etti: "Rakam sürekli artacaktır. Çünkü bugün mükellef sayısı arttı. Artık Türkiye'de kamu kurumlarında yapılan arşiv iş ve işlemleri konusunda denetleme hakkı, bunları takip etme hakkı, bu evrakın arşive intikali gibi konularda artık Devlet Arşivleri Başkanlığı yetkili kılınmıştır. Bu açıdan ben yeni hükümet sistemiyle Türkiye'de arşivciliğin önemli bir yol aldığını, bu konudaki eksikliklerin giderildiğini ve gelecekte inşallah hiçbir sorun kalmayacak şekilde temellerin atıldığını söyleyebilirim. Bu açıdan da Sayın Cumhurbaşkanımız Türkiye'de arşivciliğe büyük bir yatırım yapmıştır. Gerek yetki anlamında gerekse maddi anlamda bu kurumun hiçbir eksiği bırakılmamıştır. Binaları yapılmış, eksiklikleri giderilmiştir ve geleceğe matuf büyük bir alan oluşturulmuştur."

Ünal, ayrıca geçmişte bazı kamu kurumlarının arşiv işlemlerinin yetkin olmayan personel tarafından yürütüldüğünü anımsatarak, artık arşivlerde çalışmaları, alanında uzman personelin yapacağı bilgisini verdi.

Fatih Başaran - AA