Sakarya'da 14 Ocak 1913'te Türk İslam Bankası olarak kurulan ve daha sonra adı Türk Ticaret Bankası olarak değiştirilen kurumun tarihi binası, Adapazarı Belediyesinin girişimleriyle aslına uygun restore edilerek müze banka olarak faaliyetini sürdürecek.

Adapazarı Türk İslam Bankası, bölge esnafının nakit ihtiyacını karşılamak üzere 13 bin 629 Osmanlı lirası kaynakla şahsi teşebbüs ve özel sermayeyle kurularak, faizsiz bankacılık sistemini o dönemde uyguladı.

Cumhuriyetin ilanının ardından faaliyet alanını genişleten bankanın merkezi Ankara'ya taşınarak adı 31 Mart 1937'de Türk Ticaret Bankası A.Ş. olarak değiştirildi.

Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumunun 15 Haziran 2001 tarihli kararıyla Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na devredilen banka, yeniden ruhsatını alarak faaliyete geçmeye hazırlanıyor.

Bankanın Sakarya'daki tarihi binası, Adapazarı Belediyesi ile Türk Ticaret Bankası arasında imzalanan protokolle restore edilecek.

- "Tarihi bir tecrübe olarak karşımızda duruyor"

Adapazarı Belediye Başkanı Mutlu Işıksu, kentin 72 milletten insanın göç ederek yaşadığı özel bir şehir olduğunu söyledi.

Birlik ve beraberliğin, kardeşlik ve dayanışmanın en önemli örneklerinin kentte sergilendiğini anlatan Işıksu, bunun ilk örneğinin Adapazarı İslam Ticaret Bankası olduğunu belirtti.

Işıksu, bankayı 13 kişilik heyetin kurduğunu kaydederek, "Türkiye'de şahsi teşebbüs ve özel sermayeyle kurulan ve günümüze kadar gelen ilk bankanın Adapazarı'mızda kurulması ve daha sonra yurdun her yerinde etki uyandırması, tarihi bir tecrübe olarak karşımızda durmaktadır. Bosna, Silistre, Niğbolu, Diyarbakır gibi bölgelerden gelip Adapazarı'mıza yerleşmiş olanların da içinde bulunduğu 13 müteşebbis, Adapazarı İslam Ticaret Bankasının kurulmasıyla ekonomik bir mucizeye imza atmışlardı." diye konuştu.

Aynı heyetin daha sonra başka yatırım ve kurumlara da öncülük ettiğine değinen Işıksu, kentin o dönemlerde önemli ticaret merkezleri arasındaki yerini aldığını ifade etti.

Şehir merkezindeki asırlık Uzun Çarşı'nın hemen yanındaki tarihi banka binasının yalnızlığının kendilerini üzdüğünü dile getiren Işıksu, Adapazarı İslam Ticaret Bankasının ilk kurulduğu tarihi binanın aslına uygun restorasyonuyla müze olarak faaliyete geçeceğini kaydetti.

Işıksu, Türk Ticaret Bankası ile imzalanan protokol kapsamında bankanın tarihi simgelerinin bulunduğu bir müze şubenin de hizmet vereceğini belirterek, "Adapazarı'mızın tarihi ve kültürünü şehrimizle buluşturacağımız için çok memnunuz." dedi.

- "Bankanın şehir için değeri büyük"

Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası (SATSO) Yönetim Kurulu Başkanı Akgün Altuğ da bankanın şehir için değerinin çok büyük olduğunu söyledi.

Kentin, yerleşime başlandığı ilk yıllardan beri jeopolitik konumu itibarıyla bölge ticaretinin merkezi olduğunu anlatan Altuğ, şöyle devam etti:  "Özellikle o zamanlarda ticaret daha çok gayrimüslimlerin elindeydi. Gayrimüslimlerin yoğun ticaret baskısından kurtulmak üzere 1913'te Adapazarılı esnaf ve tüccarlar banka kuruyor ve adını Adapazarı İslam Ticaret Bankası olarak koyuyorlar. Müslümanların kurduğu belli olsun diye adında 'İslam' vurgusunu yapıyorlar. Ticaret ve Sanayi Odası açısından bu bankanın önemi şu, bankayı kuran aynı ekip, 1917 yılında Adapazarı Ticaret ve Sanayi Odasını kuruyor. Daha sonra banka, ticaretin gelişmesiyle merkezini önce Ankara, daha sonra İstanbul'a taşıyor. 2000'e kadar bu şekilde hizmete devam etti."

Bankanın ilk binasının 1943 depreminde yıkıldığını, mevcut binanın 1947'de dönemin ünlü mimarları tarafından yapıldığını bildiren Altuğ, şunları kaydetti: "Yaklaşık 18 yıldır banka binası atıl ve boş durumdaydı. Birtakım çalışmalarımız olmuştu. Adapazarı Belediyemiz çok güzel bir çalışma yaptı. Türk Ticaret Bankası ile protokol imzaladılar. Banka, ruhsatını yeniden aldı ve ticari hayatına devam edecek. Bu bina da nostaljik şube olarak hayatına devam edecek. Binanın bir kısmında Adapazarı Belediyesi ticaretin geçmişiyle ilgili bir müze çalışması yapacak, diğer kısmında da banka nostaljik düşünceyle, eski kıyafetlerle faaliyetine devam edecek. Aynı zamanda şehrin kültürüne de hizmet edecek. Bu durumdan dolayı çok sevinçliyiz."

Altuğ, Ticaret ve Sanayi Odası olarak bankanın geçmişi ve kuruluş aşamalarıyla ilgili bir kitap çalışması da yürüttüklerini sözlerine ekledi.

- "1940'larda yapılmış orijinal malzemeyi burada göreceğiz"

Restorasyon projesi yürütücüsü mimar Muhammed Dayal ise rölöve ve restorasyon projesini hazırlayarak koruma kurulundan onay alındığını söyledi.

Projenin aslına uygun yapılması için titiz çalışma yürüteceklerini dile getiren Dayal, "1940'larda yapılmış orijinal malzemeyi burada göreceğiz." dedi.

Dayal, tarihi banka binasının dış mimarisinin güzel olduğunu dile getirerek, "Dönemin Alman ekolü kokuyor. Gerekli olanı gerektiği gibi yapmışlar. Abartı yok ama matematiğini, oranını koymuşlar. Aslını koruyacağız. Sadelik kokuyor, ölçüleri çok güzel. 1940'lı yılların yapı kültürünü en üst düzeyde yansıtan bina." diye konuştu.

Taş temel üzerine oluşturulmuş yığma yapı sistemiyle inşa edilen binanın depreme dayanıklı olduğunu kaydeden Dayal, "Bu tür yığma binalar 1967 depremini gördü, 1999 depremini gördü, bırakın hasarı sıva çatlağı yok. Bu çok güvenli bir yapı." değerlendirmesinde bulundu.

AA Ömer Faruk Cebeci