Tanıtım toplantısı Rahmi M. Koç Müzesi’nde gerçekleştirilen "Belgelerle Selçuklulardan Osmanlılara Türklerde İnovasyon, Buluş ve Arayışlar kitabı" Sistem Global tarafından tarih ve teknoloji dünyasına armağan edilen eşsiz bir kültür hazinesi.

Sistem Global Danışmanlık Şirketi 25. yılı kutlamalarını Türkiye ve Dünya Bilim Tarihine armağan ettiği prestij kitabı ile taçlandırdı. İki önemli tarihçi tarafından 3 yılda binlerce arşiv belgesi taranarak hayata geçirilen "Belgelerle Selçuklulardan Osmanlılara Türklerde İnovasyon, Buluş ve Arayışlar" isimli kitap, Türkiye’de Ar-Ge ve inovasyonun kökenlerine ışık tutan refans bir eser niteliği taşıyor.

Türkiye Ar-Ge ve inovasyon ekosisteminin kökenlerine ışık tutan dev bir referans eser olarak Sistem Global Danışmanlık tarafından literatüre kazandırılan  “Belgelerle Selçuklulardan Osmanlılara Türklerde İnovasyon, Buluş ve Arayışlar” isimli referans kitap, 29 Haziran Çarşamba günü Rahmi M. Koç Müzesi’nde gerçekleştirilen lansmanla tanıtıldı. 

Nizamiye Medreselerinden lokuma, Darüşşifalardan laleye Türk İnovasyonları

Selçukluların Nizamiye Medresleri örnek alınarak geliştirilen Batılı eğitim sistemleri, Darüşşifa anlayışından yola çıkılarak geliştiren tıbbi icatlar, mikrobun keşfiyle gelişen aşı ve tedavi sistemleri, para piyasalarındaki ilkler, Osmanlının denizlerde sağladığı hâkimiyetin teknolojik sebeplerini yansıtan buluşlar, ateşli silahların kullanılmasındaki ve geliştirilmesindeki yenilikçi yöntemler, tadı dünyayı fetheden lokumun icadı, kahvenin Türk inavosyonu ile dünya markasına dönüşmesi, çift kapılı arabalı vapurun (feribot) icadıgibi birçok konuyu kapsayan Belgelerle Selçuklulardan Osmanlılara Türklerde İnovasyon, Buluş ve Arayışlar kitabı okuruna ezber bozan farklı bir tarih anlatısı vaat ediyor. 

İnovasyon kavramının ekonomik, sosyolojik, teknolojik ve kültürel boyutları

Belgelerle Selçuklulardan Osmanlılara Türklerde İnovasyon, Buluş ve Arayışlar, Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluşundan itibaren tıbbi tedavilerden gastronomiye, silah teknolojisinden ulaştırma araçlarına, coğrafi haritalardan eğitim sistemine kadar birçok alanda yapılan girişim denemelerini ve yenilikçi gelişmeleri kronolojik bir sunumla, arşiv kaynakları eşliğinde gözler önüne seriyor. Dünya’nın diğer coğrafyalarında gerçekleşen yeniliklerin ve icatların Osmanlı İmparatorluğu’ndaki yansımalarını da irdeleyen eser, inovasyon kavramının ekonomik, sosyolojik, teknolojik ve kültürel boyutlarına dikkat çekiyor. 

T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri’nde görevli araştırmacılar Ahmet Ergün ve geçtiğimiz yıllarda vefat eden Prof. Dr. Mehmet Akif Terzi tarafından kaleme alınan eserin, Sistem Global ev sahipliğinde Rahmi M. Koç Müzesi’nde gerçekleştirilen tanıtım etkinliğinde iş dünyasının önde gelen kurumlarının temsilcileri buluştu. Güzem Yılmaz Ertem’in moderasyonuyla gerçekleşen lansmanın konuşmacıları; Sistem Global Danışmanlık Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Karslıoğlu, kitabın yazarlarından Arşiv Görevlisi Tarihçi Yazar Ahmet Ergun, sistematik inovasyon stratejileri alanındaki çalışmalarıyla bilinen Dr. Hüseyin Güler, Turkishbank Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Börteçene, Ünlü Sanatçı Kıraç, Teknofest Finalistleri, Kırıkkale Osmangazi Fen Lisesi öğrencileri Tuna Şahin ve Ahmet Can Erduran oldu. 

Hüseyin Karslıoğlu: Çok kıymet verdiğimiz bir çalışma oldu

Etkinliğin açılış konuşmasını yapan Sistem Global Danışmanlık Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Karslıoğlu, “Sistem Global olarak 26 sene önce küçük bir danışmanlık firması olarak yola çıktığımızda, yenilikçi ve global ölçekte değer yaratmak için kendi özgün yolumuzdan gitmemiz gerektiğini biliyorduk. Farklı ve faydalı bir değer üretmenin, ayak izi takip etmeden, kendi patikamızı oluşturarak mümkün olacağının bilincindeydik. Start up’tan KOBİ’ye, KOBİ’den OBİ’ye, lokalden globale giderken, sadece mevcut ihtiyaçlara çözümler geliştirmedik, gelecekte oluşacak ihtiyaçlara yönelik çözümler ürettik. Bu sebeple inovasyon hayatımızda hep merkezi bir konumda oldu. Şu an Sistem Global olarak 480 kişilik bir ekiple, inovatif bakış açısının genişlediği, yaygınlaştığı ve derinleştiği bir gelecek için çalışıyoruz. Bu nedenle, 1600’den fazla Osmanlı arşivi belgesinin taranmasıyla ortaya çıkan Belgelerle Selçuklulardan Osmanlılara Türklerde İnovasyon, Buluş ve Arayışlar, çok kıymet verdiğimiz bir çalışma oldu. İlk kez bu kadar arşiv belgesi inovasyon başlığı altında taranıp bu kadar anlamlı bir çalışmaya dönüştü. 3 seneden fazla süren yoğun bir çalışma ile hayata geçen bu referans eserin hazırlanmasında emeği geçen herkese teşekkür ediyorum” dedi.

Ahmet Ergun: Kitaptaki belgeler, binlerce evrak arasından seçildi

T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri araştırmacısı, Tarihçi Yazar Ahmet Ergün, kitabın hazırlanışı ve içeriği konusunda şu bilgileri aktardı:  "Çok zor bir çalışma oldu. Önce inovasyon kavramının tarihi bağlantılarını kavramamız gerekiyordu. Bunun için konu hakkında uzman isimlere danıştık. Sonra kavramı destekleyen belgeleri bulup, onlar arasından kitabın hacmine uygun olanları genel bir kronoloji içerisind seçmek zorundaydık. Selçuklardan başladık. Zaten Selçuklu'yu anlamadan Osmanlı'yı anlamak pek mümkün olmuyor. Fakat Selçuklu döneminden günüzümüze kalmış belge yok. Türk tarihinin en önemli açmazlarından biridir bu. Osmanlılar geldiğinde Selçuklulardan kalma ne varsa yok etmişler. Çünkü gerek hanedan değişimleri gerekse yönetim değişimleri aşamasında yeni yöneticiler, geçmiş yönetimleri kendilerine rakip gördüğü için onlara ait ne varsa siliyorlar. Selçuklulardan kalan bir şey yok. Maalesef tarhimizdeki en kötü şeylerden biri bu. Sonra 1402 yılında Timur geliyor, Ankara Savaşı'dan önce Bursa'daki Osmanlı arşivlerinde ne varsa hepsini yakıp yıkıyor. Bu yüzden bizim arşiv belgeleriniz ağırlıklı olaral Fatih dönemiyle başlıyor. Dolayısı ile bu dönemleri görsellerle anlatmaya çalıştık. Ancak bu kitabın önemi inovasyonu belgelerle ispatlaması. Belgelerin yanında görseller de kullandık. Özellikle konuyu destekleyen minyatürleri araştırdık ve kitapta kullandık. Mesela bir silahı anlatırken o silahın görselini de kullanmaya ayret ettik.Kitapta 150 civarında belge kullanabildik. Aslında daha çok var ama kitabın hacmi bu kadarına izin verdi. 20 bini aşkın belgeyi taradık, yaklaşık 2000 belgeyi seçtik. Bunlardan 1600 tanesini taradık ve görüntüsünü aldık. Ve kullandığımız 150 belgeyi bunlar arasından seçtik. Selçukluların ve Osmanlıların Anadolu'ya gelişi, coğrafyaya hakim oluşu, askeri alanda, eğitim alanında ve sağlık alanında teknolojik üstünlük kurmasını belgelerle gösterdik. Avrupa'da o zaman benzeri bir sağlık ve eğitim sistemi yok. Oxford Üniversitesi tamamen Nizamiye Medreselerini örnek alarak kuruluyor. Bina sistemi olarak da eğitim sistemi olarak da böyle. Avrupdaki hastaneler de Osmanlı Şifahanelerini gerek çekil gerekse işleyiş olarak örnek alıyor. Ne zaman kadar. Meşhur Kanilli Rasathanesi'nın yıkımına kadar. Rasathaneyi yapıyoruz ve ardından topa tutup yıkıyoruz. Kitapta o bölümü özellikle okuyup, incelemenizi tavsiye ederim. Çünkü orası dönüm noktası. Osmanlı'nın bilim ve teknolojide durduğu ve geri düşmeye başladığı an" 

Dr. Hüseyin Güler: İnovasyonda süpermanlara değil, voltranlara ihtiyacımız var

Daha sonra Dr. Hüseyin Güler, konuşmasında inovasyonun önemini dile getirdi. İnovasyonun illa da bir kişinin ortaya attığı veya geliştirdiği fikir olarak düşünülmemesini belirten Dr. Güler, "İnavakatif başarılar grup çalışmalarının ürünüdür. Bu konuda süpermanlara değil, voltranlara ihtiyacımız var. Yeni ve farklı, geleceğe damga vuracak icatları yardımlaşarak geliştirmek daha kolay" tavsiyesine bulundu.

Hakan Börteçene: Bankacılık anlayışı inovatif fikirlerle hızla değiştiği

Turkishbank Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Börteçene, bankacılık anlayışının hızla değiştiğini, artık bir bankanın sadece kendisinin değil başka bankaların ürün ve hizmetlerini de satar hale geldiğini belirterek, "Geçmişin tek ürün satan bankalarının bugün tarih olduğu gibi gelecekte de günümüz bankacılığının ne kadar yetersiz kaldığından söz edilecektir. Bunu sağlayan teknolojik gelişmeler ve başarılı inovasyon fikirleridir" dedi. Börteçene, Türk Bankacılığında inovasyonun önemine dikat çekti ve kendi bankasının Sistem Global'in de yardımı ile dünyada ve Türkiye'de başarılı çalışmalarından örnekler verdi. 

Tuna Şahin ve Ahmet Can Erduran, inovasyon maceralarını anlatılar

Daha sonra söz alan Teknofest Finalistleri, Kırıkkale Osmangazi Fen Lisesi öğrencileri Tuna Şahin ve Ahmet Can Erduran, kendi çabaları ile ilk insansız uçak yapma girişimlerinden, Teknofest finallerine uzanan başarılarını anlattılar ve "Kesinlikle ilk düşündüğümüz araç ile ortaya çıkardığımız araç aynı şey değildi. Hayata geçirmek istediğimiz bir aygıtı yaparken ve uygulamaya geçirirken yeni şeyler öğreniyoruz ve onlar da düşündüğümüz aracı teknolojik açıdan geliştiriyor" dediler. 

Kıraç: Türklerin dünyada basmadık yer bırakmamasının sırrı keçe

Ünlü Sanatçı Kıraç, Türklerin Çin'den Avrupa'ya uzanan seyahatlerin bir sırrının, zorlu iklim koşullarında onları dirençli tutan keçe giysiler olduğunu söyledi ve "kıldan tüyden icat diye küçümsememek gerekiyor. Keçe kıldan bir icat ama Türklerin dünya hakimiyetinde önemli role sahip" dedi.

Kitaptaki belge ve görsellerden sergi açılacak

Dünya’daki ilk denizaltının icadından, Dünya’nın ikinci metrosu Galata Tüneli’nin inşasına, tarih meraklılarına ilham olacak birçok konuyu içeren eser Türkiye’de ve yurtdışında bulunan seçkin üniversitelerin kütüphanelerine bağışlanacak. Ayrıca, eylül ayı itibarıyla Ankara başta olmak üzere birçok ilde üniversite teknokentlerinde gerçekleştirilmesi planlanan sergilerle daha fazla okura erişimi sağlanacak. 

Kitapta konusu geçen inovasyon, buluş ve Ar-Ge alanları şunlardır:

Sanat-Kültür-Estetik: sinema, tiyatro, lale  Teknoloji: elektrik, telgraf, matbaa, silah teknolojisi Ulaşım: otomobil, demiryolu, arabalı vapur, ilk buharlı gemi inşası Deniz ve Kara Yolları: nehir taşımacılığı, Boğaz köprüsü taslakları, Don Volga nehirleri arasına kanal açma, Süveyş kanalı projesi, Sakarya Nehrinin su yolu yapılarak akıtılması, Varda Köprüsü, Galata Tüneli Tıp: müzikle tedavi, çiçek aşısı, kuduz aşısını bulan Pastör’e nişan verilmesi Siyaset: insan hakları (Islahat Fermanı), ilk anayasa, Sened-i İttifak, yeni ordu kurulması Eğitim: örgün eğitim sistemi olarak medreseler, arşivcilik, çağdaş arşivcilik Ekonomi: kredi sistemi, ilk kâğıt para: kaime  Gastronomi: kahve, lokum Bilim: rasathane

Yaşar İliksiz - Adnan Erdoğan / arkeolojikhaber.com