Sparta neresidir?

1. Sparta: Pelopones'de Sparta ya da Lakedaimon olarak anılan şehrin kurucusu, Eurotas ırmağının kızı.

2. Sparta: Yunanistan’da, Peloponnesos Yarımadası’nın güneydoğusunda, Tegea’nın 56 km. güneyinde, verimli Eurotas Ovası’nın merkezinde yer alan kent.

Bazı kaynaklarda adı Lakedaimonia olarak da geçer. Savunmaya elverişli bir konumu vardı, bu yüzden Roma Dönemine kadar surlara sahip olmadı.

MÖ yaklaşık 950’lerde Dor kökenli halklar tarafından iskân edildi.

MÖ 8. yüzyıldan sonra bölgede geniş topraklara sahip oldu ve Yunan dünyasının güçlü bir kent devleti olarak öne çıktı.

Büyük Kolonizasyon Döneminde (MÖ 750-550) atak davranmadı. Tek kolonisi MÖ 8. yüzyılda kurduğu Tarentum’dur.

Messenia ayaklanması, fakir halkın yarattığı huzursuzluklar ve Hysiae Savaşı’nda alınan yenilgi MÖ 7. yüzyılda Sparta’yı meşgul eden konulardı. MÖ 6. yüzyılda ise kuzey komşuları Argos ve Tegea’ya karşı askeri başarılar kazandı.

Lidya kralı Kroisos ile ittifak yapması, MÖ 545’te Samos tiranı Polykrates’e karşı sefer düzenlenmesi Sparta’nın gücünün göstergeleridir.

Kazandığı topraklardaki halkı köleleştirdi, kurduğu askeri ittifaklar ile MÖ 500’lerde Peloponnesos Birliğini kurdu.

MÖ 545’e gelindiğinde Thukydides’e göre Peloponnesos Yanmadası’nın beşte ikisinin kontrolünü eline geçirmişti. Ters-Yunan Savaşları sırasında Yunan direnişine komuta eden Sparta MÖ 5. yüzyılı Atina ile mücadele içinde geçirdi.

Uzun yıllar süren II. Peloponnesos Savaşı’nda Atina’yı dize getirmeyi başardı ve MÖ 5. yüzyılın sonunda Ege dünyasındaki en güçlü kent haline geldi. Savaştan sonra denizaşırı bölgelerde hakimiyet kurma politikası yürüttü.

Anadolu, Orta ve Kuzey Yunanistan ve Sicilya’daki girişimleri Korinthos Savaşı ile durduruldu. MÖ 371’deki Leuktra Çarpışmasından sonra ise kendi bölgesinde sağlamaya çalıştığı üstünlüğünü Thebai’ye kaptırdı, Peloponnesos Birliği MÖ 366’da dağıldı.

İlk sikkelerini kral Areos I döneminde (MÖ 309-265) bastı. Roma egemenliğine girdikten sonra (MÖ 146) huzurlu bir dönem yaşadı, efsanevi Lykourgosn dönemini hatırlatan imgeleri ile turistik ziyaret merkezi oldu.

MS 396’da Alarik komutasındaki Gotlar tarafından yağmalandı ve izleyen dönemde terk edildi.

Sparta’nın idari düzeninin kurucusu olarak Lykourgos kabul edilir. Kent, MÖ 8. yüzyıldan sonra, ölene değin tahtta kalan ve savaş zamanında karar yetkisine sahip iki ortak kral tarafından yönetildi.

Devletin kuruluşuna egemen olan katı ve oligarşik anayasaya göre barış dönemlerinde iktidar otuz üyeli senatonun elindeydi.

MÖ 5. yüzyıldan sonra yalnızca savaş ve diplomasiyle ilgilenen yönetici sınıf, sanat, felsefe ve edebiyatı bilerek ihmal etti (Sparta, Alkman ve Tyrtaios dışında yazar yetiştirememiştir).

Gene aynı nedenlerle kentte büyük yapıların ve tapınakların inşasına kaynak aktarılmadı. Thukydides de aynı konuya vurgu yapar ve Atina’nın görkemli binalar açısından Sparta’dan üstün olduğunu belirtir.

Yalnızca kentin askeri gücüne önem veren Sparta oligarşisi, Yunanistan’ın siyasal birliği konusuyla da ilgilenmedi.