Strategos nedir?

Strategos: Yunanistan'da çoğu kez daha geniş yetkilerle yöneticilik görevleri de üstlenen komutan.

Kleisthenes'in Atina'da kabile sistemini yeniden düzenlemesi sırasında (MÖ 508) her yıl on strategosun yer alacağı bir kurul oluşturuldu. Buna göre on kabilenin her biri orduya, strategosların komuta ettiği birer taksis (alay) veriyordu.

MÖ 490'daki Marathon Savaşı'nda on strategosun oluşturduğu kurul, polemarkhosa danışmanlık eden bir organa dönüştü. MÖ 487'den sonra arkhonların kurayla seçilmeye başlaması üzerine, ordunun yönetimi polemarkhostan alınarak strategoslara verildi; taksislerin yönetimi de strategoslara bağlı taksiarkhoslara geçti.

Genellikle belli bir askeri harekât için birkaç strategos atanırdı. Bazen küçük çaplı bir seferin komutası tek bir strategosa verilirdi. Büyük bir sefere çıkıldığında ise strategosların onu birden görevlendirilirdi.

Bir seferin komutasını birden fazla strategos üstlendiğinde, bunlar yasal olarak eşit statüde olurdu; içlerinden birinin sivrilmesi bütünüyle kişisel özelliklerden kaynaklanırdı.

Strategoslar MÖ 5. yüzyılda özellikle dış ilişkilerde etkili olmaya başladılar. Ekklesia adlı meclisin gündemini hazırlayan boulede özel bir konuma sahip oldukları sanılan bu dönemde zaman zaman yabancı devletlerle yapılan görüşmeleri yürütürlerdi. Ekklesianın onayından geçtikten sonra kesinleşen antlaşmalara uyulacağına ilişkin olarak devlet adına ant içen görevliler arasında strategoslar da sıkça yer alırdı.

Bu makamı önemli kılan iki özellik daha vardı. Arkhonlar kurayla seçilirken, strategoslar seçimle başa geliyor ve yeniden seçilmelerine bir sınır getirilmiyordu. Görevin kendilerine tanıdığı zaman ve süreklilik sayesinde halkın güvenini kazanan strategoslar büyük güç elde ediyordu.

Helenistik dönemde Akhaia ve Aitolia gibi birlik ve federasyonların çoğunda strategoslar yüksek yöneticiliklere getirildiler.

Büyük İskender, onun komutanları ve daha sonraki Makedonya kralları da strategos unvanıyla yöneticiler atadılar.

Askeri niteliğini hemen hemen yitiren makam, MÖ 3. yüzyılda Mısır'da bir sivil valilik olarak yeniden ortaya çıktı ve Roma yönetimi altında MS 4. yüzyıla değin varlığını korudu.