Diyarbakır'ın Sur ilçesinde çıkan olaylarda tahrip olan, aralarında 2 kilisenin de bulunduğu tarihi eserler restore ediliyor.

DİYARBAKIR: Vakıflar Genel Müdürlüğünce, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde geçen yıl çıkan olaylarda tahrip olan aralarında 2 kilisenin de bulunduğu 11 tarihi eser restore ediliyor.

Sur'da geçen yıl terör örgütü PKK mensuplarının çukur kazması, barikat kurması, cadde ve sokaklara el yapımı patlayıcılar döşemesi sonucu, adeta açık hava müzesi olan ilçede zarar gören birçok tarihi yapının eski haline kavuşturulması ve gelecek nesillere aktarılması amacıyla Vakıflar Genel Müdürlüğü, yoğun çalışma yürütüyor.

Saldırılarda zarar gören Ulu Cami, Fatih Paşa Camisi (Kurşunlu Cami), Fatih Paşa Camisi'nin Şafiler Bölümü, Şeyh Muttahhar Cami, Dört Ayaklı Minare, Ermeni Katolik Kilisesi, Protestan Kilisesi, Arap Şeyh Cami, Kadı Cami, Hasırlı Mescidi ve Nasuh Paşa Camisi, çalışmaların ardından eski haline dönecek.

Kentsel sit alanı içerisinde bulunan, Bıyıklı Mehmed Paşa tarafından 1516-1521 yıllarında yaptırılan ve "Kurşunlu Cami" olarak da anılan Diyarbakır'daki ilk Osmanlı eseri Fatih Paşa Cami'nin restorasyon çalışmalarının 2018'e kadar tamamlanması hedefleniyor.

Camide yürütülen hasar tespit çalışmalarına göre, terör örgütünün saldırıları nedeniyle çıkan yangında orijinal kapı ve kepenkler yandı, özgün mahfil de yok oldu. Mihrap ve minberin büyük zarar gördüğü tarihi camide, ateşli silahlardan dolayı sütunlar ve taşıyıcı elemanlar malzeme kaybına uğradı ve ciddi statik problemler oluştu. Genel Müdürlük, Kurşunlu Cami'ye yönelik kapsamlı bir restorasyon çalışması yürütüyor.

İçinde barındırdığı tarihsel zenginliklerle dikkati çeken ilçede en ağır hasarı gören yapılardan Ermeni Katolik Kilisesi'nde geçen yıl teröristlerin el yapımı patlayıcı kullanması sonucu çan kulesi, cephe duvarları ve papaz evi tamamen yıkıldı.

19. yüzyıl sanatsal beğenisini yansıtan çini ve alçı bezeli bölgedeki tek kilise olan Ermeni Katolik Kilisesi'nin de aslına uygun restore etmek amacıyla başlatılan çalışma 2018'de tamamlanacak.

Öte yandan, yine keskin nişancı teröristlerin barınmak için kullandığı ve büyük hasar gören Ermeni Protestan Kilisesi de aslına uygun restore ediliyor. 

Kiliseler daha önce restore edilmişti
Vakıflar Bölge Müdürü Metin Evsen, mülkiyeti vakfa ait olan 11 tarihi eserde terör olaylarından dolayı ciddi tahribat oluştuğunu, bu 11 eser arasında 2 kilisenin de bulunduğunu söyledi.

Ermeni Katolik ve hemen yan tarafında Ermeni Protestan Kilisesi bulunduğunu belirten Evsen, kiliselerin de aralarında olduğu eserlerin terör nedeniyle çok büyük zarar gördüğünü vurguladı. Evsen, 2011'de restorasyon çalışması tamamlanan 2 kilisenin terör saldırıları dolayısıyla yeniden tahrip olduğunu aktardı.

Terör olaylarının ilçeye çok büyük zarar verdiğini dile getiren Evsen, bunların arasında en çok zararı tarihi ve kültür varlıkları olan vakıf eserlerinin gördüğünü bildirdi. Evsen, Vakıflar Genel Müdürlüğünün terörden zarar gören bütün vakıf eserleriyle ilgili yoğun çaba yürüttüğünü ifade etti.

Projesi mevcut olanların ihale ve yer teslimlerini yaptıklarını anlatan Evsen, şöyle devam etti:
"Genel Müdürlüğümüz, buradaki işlerin bir an önce bitirilmesi için yönetmelik değişikliğine gitti. Bu sayede proje ve restorasyon çalışmaları aynı zamanda ihale edildi. Daha önce projeler kuruldan geçtikten sonra restorasyon çalışması yapılırdı ama Genel Müdürlüğün yönetmelik değişikliğinden sonra proje ve restorasyon çalışmasını birlikte yapmaya başladık."

Onarımın yoğun şekilde devam ettiğini aktaran Evsen, bazı eserlerin 2018 sonunda bazılarının ise 2019'da tamamlanacağına işaret etti.

Cami ve kiliselerin dokunulmazlığı bulunduğunu bildiren Evsen, şöyle devam etti:
"Kilise ve camiler, kesinlikle Allah'ın isimlerinin anıldığı mekanlardır ve bunların korunması lazım. Terör saldırılarının öyle bir amacı da olmaz. Bunların kutsallığı yok, böyle bir inançları da yok. Böyle bir inanç olmadığından dolayı bu eserler zarar gördü. Eğer bunların kutsallıkla ilgili bir inançları olmuş olsaydı bu eserler bugün bu durumda olmayacaktı."

Çan kulesi tamamen yıkılan Ermeni Katolik Kilisesi'nin çinileriyle meşhur olduğuna dikkati çeken Evsen, saldırılarda çinilerin de harap olduğunu söyledi.

Restorasyon için 20 milyon lira
"Teröristler kiliseyi karargah gibi kullandı. El yapımı patlayıcılarla burası perişan edildi. Sadece bu kiliseye 2 milyon lira bir harcama yapılacak. Bu eserler dünyanın ortak eserleri." diyen Evsen, bu eserlerin korunması için çabaladıklarını anlattı.

Evsen, şöyle konuştu:
"Bunlar bizim kimliğimizdir. Kimliğimizi en güzel şekilde korumak ve gelecek nesillere aktarmak lazım. Dolaysıyla yoğun bir şekilde terörden etkilenen eserlerimizi restore edip, sonraki nesillere emin bir şekilde teslim etmek istiyoruz. Şeyh Muttahhar ve Kasımpaşa Cami ile Dört Ayaklı Minare, Diyarbakır'ın sembol eserlerinden biridir. Bunların restorasyonu 2009 yılında Valilik tarafından yapılmıştı. Terör saldırılarından dolayı yapılar büyük zarar gördü. Onunla ilgili ihale yapıldı, üniversite ile ilgili görüşmelerimiz var. Buranın statik yapısıyla ilgili raporlar alınacak."

Eserlerin restorasyonu için 20 milyon liranın üzerinde bir harcama yapılmasının planlandığını aktaran Evsen, Sur'daki diğer eserlerle birlikte Vakıflar Genel Müdürlüğünün restorasyon için 40 milyon lira kullanacağını da kaydetti.

AA Nurten Aslan