Fatih’teki Taş Mektep binasının restorasyonu sırasında, binanın yan cephesindeki 316 yıllık Ali Şah Çeşmesi kitabesinin altına kadar yere gömüldü.

Fatih Draman’da Taş Mektep binası olarak bilinen eserin restorasyonu sonrası ortaya çıkan manzara görenleri hayrete düşürüyor. Draman Caddesi üzerindeki binanın yan cephesinde bulunan 1702 yılından kalma Ali Şah Çeşmesi restorasyon sonrası neredeyse kitabesinin altına kadar gömülürken, üç kitabeden ikisinin yok olduğu ortaya çıktı.

Eser halihazırdaki durumunu Milliyet’e yorumlayan Mimar Sinan Genim, şu bilgileri verdi:

“Bir dönem Fatih Meslek Eğitim Merkezi olarak kullanılan bu yapı, Cumhuriyet dönemin ilk yapılarından biridir. Birinci Milli Mimari akımının izlerini taşıyan yapı, muhtemelen Mimar Kemalettin Bey veya onun çizdiği yolu izleyen adı bilinmeyen bir mimar tarafından yapılmış olan bir ilk mektep. Yeterli bir bilgi bulunmamasına karşın, bölgede Cumhuriyet’in ilk yıllarında eğitim faaliyetinde bulunan Muallim Naci İlkokulu olması da muhtemel. İstanbul Özel İdaresi İmar Yatırım ve İnşaat Daire Başkanlığı tarafından onarım için 2013 yılında ARM Mimarlık Peyzaj Şirketi’ne ihale edilen yapının her ne kadar restorasyonu tamamlanmış görünüyorsa da kullanılmamakta. Zaman içinde önünden geçen yol yükseldiği için giriş kapısı kaldırım seviyesinin altında kalmış bir yapı.”

‘Nasıl onaylandı?’

Çukur çeşmenin ortaya çıkan görüntüsünün içler acısı olduğuna dikkat çeken mimar Genim, “Esas acıklı olanı ise yapının beden duvarına bitişik olan çukur çeşme. Muhtemelen 1702-03 tarihli Ali Şah Çeşmesi olarak bilinen bu çeşme 1900 tarihinde yenilenmiş olup bir dönem Rumeli Kazaskeri iken vefat eden Ali Şah Efendi’nin ruhu için yaptırıldığını biliyoruz. Eski dönemlerde üzerinde üç kitabe bulunan bu çeşmenin iki kitabesi zaman içinde yok edilmiş. Restorasyon sonrası nerede ise kitabesinin altına kadar gömülen çeşmenin bugünkü görüntüsü gerçekten acı verici” diye konuştu. 

Çeşmenin asfalta gömülmesine kimsenin ses çıkarmamasını da eleştiren Genim şöyle devam etti: 

“Bir dönem üzerine asılan açıklamada da görüldüğü gibi, dördü mimar altı tane denetim elemanı tarafından yapımı kontrol edilen bu restorasyon sonrasında ortaya çıkan sonuç kabul edilemez bir hatanın sonucu. Hadi restorasyonu kontrol eden elamanlar yetersizdi, ne yaptıklarının farkında değillerdi diyelim. Sözde konularında uzman olan kişilerden oluşan ilgili Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu böylesi bir projeyi nasıl onaylar? Nasıl olur da tepesine kadar zemine gömülmüş kitabeli bir çeşmeyi onarılmış olarak kabul edebilir? Bu görüntü son zamanlarda restorasyon adı altında yapılan çalışmaların gerçekten sorgulanması gerektiği bize hatırlatmaktadır. Uzman geçinen kişilerin görmediği, farkına varmadığı bu gibi incelikleri kim gündeme getirecek?”

Müdahale edilmeliydi 

İTÜ Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kemal Kutgün Eyüpgiller de restorasyon sonrası çeşmenin durumunu şöyle yorumladı: “Çeşmenin gömülmüş olması büyük hata. Gekerise koruma kurulundan görüş alınarak müdahale yöntemi belirlenmeliydi. Yol yüksekliği ile bina ilişkisi çözülmemiş.”

Mert İnan - Milliyet