Tezhip Sanatı nedir?

Tezhip Sanatı
Arapça altınlama anlamına gelen zehep kelimesinden türetilmiş olan tezhip; dinî kitaplar başta olmak üzere, el yazması kitaplar, murakka adı verilen yazı albümleri, fermanlar-tuğralar ve güzel yazı (hüsn-i hat) levhaların çevresini, boya ve altın kullanılarak yapılan her türlü süslemeye verilen bir isimdir. 

Tezhibin yapımında kök boyalar, toprak boyalar, maden oksitleri ile bileşimine bakır eklenerek parlaklık ve saflık ayarı değiştirilerek elde  edilen sarı, kırmızı ve yeşil altın kullanılır. Bu boya ve boya hâline getirilmiş madenler, ince fırçalar yardımıyla yüzeye sürülerek birlikte kullanılmaktadır.

Yalnızca altın kullanılarak yapılan tezhiplere Halkâr adı verilmektedir. Tezhibi yapan erkeklere müzehhib, kadınlara müzehhibe, Tezhip ile süslenmiş esere ise müzehheb adı verilmektedir.

Tezhip daha çok, İslamiyet’in gelişinden sonra dinî kitapların süslenmesi geleneği içinde gelişim göstermiştir.

İslamiyet’in geldiği ilk yıllarda Kur’an-ı Kerim’in yazılması çalışmaları, sonraki yıllarda yerini bu kutsal kitabın daha güzel yazılması ve süslenmesi çabalarına bırakmıştır. Çoğunlukla küçük ölçekli stilize motiflerin belli bir düzen ve tasarım içinde kullanılması ile oluşturulan tezhip süslemelerinde temel yaklaşım sanatkârın yapmış olduğu eserin çevresini süslediği yazıyı yani hüsn-i hattı geri planda bırakmaması ve onunla uyumlu olmasıdır.

Tezhip sanatında kullanılan motiflerin en önemli özelliği sanatçısının bir bitkiyi, hayvanı veya çiçeği tabiatta göründüğü gibi değil, hayal ettiği şekilde çizmesidir. Bu anlayışla hazırlanan çizimlere üsluplaştırma yani stilize etme adı verilir.