Karadeniz Efesi'nin artık bir yüzü var. Tios Antik Kentinde bulunan ve Bizanslı bir subaya ait olduğu tahmin edilen kafatası, Hitit Üniversitesi Antropoloji Bölümünde yeniden yüzlendirildi.

Zonguldak’ın Çaycuma ilçesindeki Tios Antik Kenti’nde bulunan ve “Karadeniz’in Efesi” olarak ünlenen Doğu Romalı (Bizanslı) komutana ait yaklaşık 1000 yıllık olduğu tahmin edilen kafatasının yüzü canlandırıldı.

Prof. Dr. Y. Sümer Atasoy başkanlığında Zonguldak’taki Tios Antik Kenti’nde yürütülen kazı çalışmalarında bulunan mezardan çıkarılan ve komutan seviyesinde yüksek rütbeli askere ait olduğu saptanan kafatasının yüzlendirme çalışması yapıldı.

Kafatasının üç boyutlu şekilde yeniden yüzlendirilmesinde ülkemizde ilk olarak üç boyutlu tarayıcı  ve modelleme sistemleri kullanıldı. Yeniden yüzlendirme çalışması Hitit Üniversitesi Antropoloji Bölümü tarafından yürütüldü. Doç. Dr. Özgür Bulut tarafından yapılan yeniden yüzlendirme çalışmasında uygulanan metodoloji ise, yüz kaslarının sırasıyla anatomik yerleşimi prensibine dayanan ve yüz doku kalınlıklarının referans alındığı Manchester metodu oldu.

Kafatasının yüzlendirme çalışmasına geçilmeden önce, Bizans komutanının biyolojik profili olan yaş, cinsiyet ve etnik orijin konularının belirlenmesi yönünde çalışmalar yürütüldü. Tios askerinin yaşının belirlenmesine yönelik yapılan inceleme neticesinde, bireyin 30-40 yaş aralığında olduğu belirlendi.

Yeniden yüzlendirme çalışmasında öncelikle yüz doku kalınlıkları veribankasından bireyin biyolojik profiline uygun olan yüz doku kalınlıkları belirlendi. Buna göre kafatasının 25 adet anatomik noktasına ait bu referans doku kalınlıkları yerleştirildi. Sonrasında yüz kasları ve yaşlanma karakteristikleri eklendi.

Çalışmanın sonucunda Tios askerinin yeniden yüzlendirilmesi yapıldı ve muhtemel yüz görüntüsü ortaya çıkartıldı.

Tios Antik Kenti’nde yürütülen çalışmalar kapsamında MS 10. yüzyıla ait kilisenin etrafında mezarlar bulunmuştu. Bizans döneminde gerekleşen veba salgını nedeniyle toplu ölümlerin yaşandığı bölgede, hayatını kaybedenlerin acele şekilde toplu olarak gömülerek üzerine kireç tabakası örtüldüğü tespit edilmişti. Laboratuvardaki kemik ve diş incelemelerinde o döneme ait hastalıklar, ölen kişilerin cinsiyetleri ve neyle beslendiklerine yönelik bilgiler araştırılıyordu.

Zonguldak’ın Kuzeydoğusundaki sahil kenti Filyos’ta yer alan Tios Antik Kenti, “Tios” adlı rahibin önderliğindeki Miletos kolonisi tarafından kuruldu. Tarih boyunca Herakleia Pontika (Ereğli) ve Amastris’in (Amasra) gölgesinde kalan kent, çeşitli krallıklara bağlı olarak varlığını sürdürdü. Romalılar tarafından yıkılıp yağmalanan kent, daha sonra yeniden inşa edilerek Roma eyaletlerine bağlı ticaret ve balıkçı bölgesi olarak varlığına devam etti. Antik kayıtlarda adı “Tius, Tium, Tieium, Tios, Tion”, olarak da geçer. Antik çağ coğrafyacısı Strabon’a göre Pergamon Krallığı’nın kurucusu Attalos oğlu Filetairos’un doğum yeridir.

Bölge, sonraki dönemlerde ise balıkçı kasabasına dönüştü. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yabancı araştırmacılar ve seyyahlarca araştırmalar yapılan antik kentte 2006’da başlatılan kazı çalışmalarının, Karadeniz ve Küçük Asya tarihi ile arkeolojisine ışık tutması amaçlanıyor.

arkeofili.com