Trabzon'da 12. yüzyılda inşa edilen ve günümüzde cami olarak hizmet veren Ayasofya'nın yapı sağlığını düzenli takip edebilmek ve oluşması muhtemel risklere erken müdahale edebilmek amacıyla 8 ivme ölçer takılacak.

TRABZON: Trabzon Vakıflar Bölge Müdürü İsmet Çalık, 52 yıl müze olarak hizmet verdikten sonra Temmuz 2013'de yeniden ibadete açılan tarihi Ayasofya Camisi'nde yıl içinde başlayacak yaklaşık 2 milyon liralık restorasyon gerçekleştirileceğini söyledi.

Çalışma ile yapı içindeki duvar resimlerini kapatmak için uygulanan perdeleme sisteminin kaldırılacağını ve yerine resimleri sadece ibadet sırasında kamufle edecek özel malzeme yerleştirileceğini anlatan Çalık, "Trabzon Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğünce kabul edilen, Trabzon Merkez Ayasofya Camisi Restorasyon Projesinin, yapının cami işlevini daha özgün hale getirmesine katkı sağlayacağına inanıyoruz." dedi.

Çalık, proje kapsamında yapının duvar resmi bulunmayan güney bölümünün sürekli ibadete açık olacak şekilde düzenleneceğini anımsatarak, "Proje çerçevesinde bir çok uygulama yapılacak. Örneğin şadırvan ve tuvaletlerin olduğu bölüm yeniden düzenlenecek. Bu alanlar, engellilerimizin rahatlıkla kullanabileceği hale getirilecek. Cephe temizliği, çevre düzenlemesi gibi çeşitli uygulamaları da içeren projemizi çok önemsiyoruz." diye konuştu.

Tarihi yapılarda erken müdahale önem taşımaktadır

Proje içinde mimari haricinde statiği ilgilendiren uygulamaların da yer alacağını vurgulayan Çalık, şöyle devam etti:

"Projemizde, statik izlemeyle alakalı birtakım çalışmalarımız var. Yapıya monte edilecek 8 ivme ölçer sayesinde yapının davranışları anlık veri şeklinde toplanabilecek. Bu, yapı sağlığının izlenmesine ilişkin bir sistem. İvme ölçerlerden toplanan veriler, bilgisayar programına aktarılacak. Cihazın kayıtları sayesinde elde edilen veriler işlenerek sayısal çıktı, grafik haline dönüştürülecek."

Çalık, verilerin uzmanlar tarafından değerlendirileceğine dikkati çekerek, "İvme ölçerler aracılığıyla sürekli izlenecek yapıda herhangi bir hasar tespit edildiğinde erken müdahalede bulunulabilecek. Bu sistem sayesinde yüzyıllardır ayakta duran yapının adeta düzenli olarak EKG'si çekilmiş olacak." değerlendirmesinde bulundu.

Tarihi yapılarda erken müdahalenin önem taşıdığını aktaran Çalık, aynı uygulamanın, statik açıdan biraz daha riskli olan Ortahisar Fatih Camisi'nde de yapılmasının planlandığını söyledi.

Çalık, tarihi yapılarda her zaman maksimum koruma gözettiklerini belirterek, bu sistemin erken müdahale noktasında kendilerine yol gösterici olacağını kaydetti.

Ayasofya'nın tarihi

Trabzon Ayasofya Kilisesi, Trabzon İmparatorluğu krallarından 1. Manuel Komnenos zamanında (1238-1263) inşa edildi. Fatih Sultan Mehmet'in 1461'de Trabzon'u fethinin ardından camiye çevrilen ve vakıf eseri olan Ayasofya, Birinci Dünya Savaşı yıllarında sırasıyla depo, hastane ve cami olarak kullanıldı.

Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Edinburg Üniversitesi iş birliğiyle 1958-1962 yıllarında restore edilen tarihi yapı, 1964'ten sonra müze olarak ziyarete açıldı. Evliya Çelebi'nin önem verdiği yapılar arasında bulunan ve 1868'de harabe olan Ayasofya, aynı tarihlerde Bursalı Rıza Efendi'nin teşvikiyle onarıldı.

Ayasofya, Temmuz 2013 yılında mahkeme kararıyla Kültür ve Turizm Bakanlığından, Vakıflar Genel Müdürlüğüne devredildi. Mahkeme kararı sonrası, Fatih Sultan Mehmet Vakfına kayıtlı olan Ayasofya, bazı değişiklikler yapılarak cami olarak hizmet vermeye başladı.

AA Tuğba Yardımcı