Trepanasyon ve trepan nedir? Hangi amaçla yapılırdı?

Trepanasyon; kafatasında herhangi bir bölgesinin, baş derisi kaldırıldıktan sonra delinmesi oeprasyonudur. Operasyon için kullanılan alete trepan adı verilir.

Trepanasyon, yaşayan birinin ya da ölünün kafatasının, 'belli' amaçla ve muhtelif tekniklerle gerçekleştirilen operasyondur. Tarihi 10 bin yıl öncesine kadar uzanmaktadır.

Trepanasyonun; ritüel, büyüsel ve terapi amacıyla gerçekleştirilmiş olabilir.

Trepanasyon baş delgi ameliyatı olarak da yorumlanmaktadır. Kafatasında herhangi bir bölgede, baş derisi kaldırıldıktan sonra bir parça kemiğin alınması ameliyat tekniği olarak değerlendiriilmektedir.

 Çeşitli kültürlerde rastlanması ve tarihsel bir geçmişi olması nedeniyle tıp dışında arkeoloji ve antropoloji disiplinleri de kafatası delgi ameliyatıyla yakından ilgilenmiştir.

Trepanasyon belirli tekniklerle yapılırdı.

Trepanasyon, yaşayan bir kişi üzerinde uygulanıyorsa, kazıma ve kesme tekniği diğerlerine oranla daha az risklidir. Çünkü bu teknikle daha kontrollü ve daha temkinli biçimde kafatası açılır; bu esnada kullanılan alet beyne zarar vermez. Bu tekniği Broca, bir asır önce Paris’teki laboratuarında anatomi derslerinde öğretiyordu. Trepanasyon her zaman açılmış bir delik şeklinde olmayabilir.

Bazı trepanasyon örneklerinde kafatası dış duvarı tam delinmez; kazıma işi iç duvara kadar gelir sonlandırılır. Bu tip trepanasyona sembolik ya da tamamlanmamış trepanasyon adı verilir.

Baş delgi operasyonu sırasında kullanılan çeşitli tekniklerin yanı sıra, bu uygulama sırasında yararlanılan aletler de devirden devire farklılık gösterir. Maden Çağına kadar trepanasyon genellikle çakmaktaşı, obsidiyen ya da bazı hayvanların kemiklerinden elde edilen aletlerle yapılmıştır. Daha sonraları bakır, tunç ve demirden trepanasyon aletleri karşımıza çıkar.