Sosyal medyada paylaşılan muhtemelen 1929 yılında İskoçya'da çekilmiş kazı alanı fotoğraflarında ilk anda turist oldukları sanılan kadınların arkeolog olduğu ortaya çıktı ama kadınların arkeoloji tarihinden nasıl silindiği hala tartışmaya açık.

İskoçya'nın kuzeyinde yer alan, irili ufaklı yaklaşık 70 adadan oluşan Orkney takımadaları, binlerce yıldır insan yerleşimine sahne oluyor ve 20'sinde hâlâ yerleşim var. Adaların toplam yüzölçümü 990 km²ve yaklaşık 5500 yıldır insanların yaşadığı tespit edilen adalarda yapılan arkeoloji kazılarında, çok önemli tarihî eserler bulundu.

Ancak adalar, bugünlerde bulunan tarihi eserlerle değil, kazıların yapıldığı yıllara ait siyah beyaz fotoğraflardaki kadınlarla gündemde.

BBC'nin İskoçya raportörü Huw Williams imzalı habere göre; 20. Yüzyıl başlarında İngiliz arkeologların gerçekleştirdiği kazılar esnasında çekilen fofoğraflardaki kadınların ilk etapta kazı alanını gezmeye gelen turistler olduğu sanıldı. Ama daha sonra yaşanan gelişemeler kazılarda çalışan arkeologlar olduğunu ortaya çıkardı.

Büyük olasılıkla 1929’da Skara Brae’de çekildiği belirtilen Orkney Kütüphanesi ve Arşivlerine ait fotoğraflar ilk olarak Oxford Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Dan Hick tarafından paylaşıldı.

Fotoğraflarda yer alan ve turist ya da yerli ziyaretçiler oldukları sanılan kadınlar hakkında hayli yorum yapıldı.

Fotoğrafların birinde, bir açmada Prof Gordon Childe görünüyor. Arkeolog Gordon Childe, 1928 ve 1929 yıllarında Skara Brae’nin arkeoloji kazılarının başkanıydı. Söz konusu fotoğraftaki hendek alanında, gülerek Gordon Childe’a bakan iki kadın var.  Kadınlardan biri mala tutuyor ve ayakkabılarının çamurlu olduğu görünüyordu. Bu ayrıntı kadınların arkeolog olabileceği tartışmasını başlattı.

Tartışmalara noktayı koyan isim  İskoçya Tarihsel Çevre’den Dr. Mairi Davies oldu ve tüm önyargılara rağmen, kadınların o zaman arkeolojide aktif olduklarını söyleyerek, şu yorumda bulundu: “Prof. Gordon Childe, profesörlüğüne 1920’lerde Edinburgh Üniversitesi’nde başlamıştı ve bu İskoçya’da yaptığı ilk kazıydı. O dönemde Sanat fakültesinde, bazı yıllarda erkeklerden daha çok kız öğrenci vardı. Ve Child’ın sınıfı da bu cinsiyet dengesini yansıtıyordu. Dolayısıyla, Prof Childe’nin Edinburgh’daki sınıflarında birçok kadın olduğunu biliyoruz. Ve bazılarının aktif saha arkeologları olduğunu biliyoruz.”

Kadınlardan dördünün kimliği belirlenebildi

Sosoyal medya üzerinden paylaşılan fotoğraflardaki kadınlarını büyük olasılıkla alanda arkeolog olarak bulundukları saptandı ve  hatta dördünün kimliği dahi belirlendi.

Kadınlardan ilkinin, Prof. Childe’nin Skara Brae hakkındaki monografisinde yer alan Margaret Simpson olduğu tahmin ediliyor. İkincisi, Edinburgh’tan arkeoloji branşında doktora yapan Margaret Mitchell olduğu belirtiliyor. Üçüncü kadın Mary Kennedy, dördüncü kadın ise Dame Margaret Cole olarak tanımlandı. Dame Margaret Cole , bir arkeolog olarak yıldızı parlamasa da polisye romanı yazarı olarak tanınmayı başarmıştı.

Prof. Dr. Dan Hick, “Arkeologlar olarak oluşturduğumuz  arşivleri de zaman zaman kazmamız gerekiyor, bu anlaşıldı. Arkeoloji tarihinin kayıtlarında kadınları görmek oldukça sevindirici" diyor.

Dr. Mairi Davies ise, “Kadınlar arkeoloji alanında başından beri vardı, üstelik sadece kitap yazarı olarak ya da masa başı çalışanı olarak değil, kazı alanlarında, yüzey araştırmalarında da mesleğin önemli isimleriydiler. Bunun bilinmesi gerekir" diyor.

Fotoğraflara mükemmel diye yorum yazan ama kadınların arkeolog olduğunu fark edemeyen  Highlands and Islands Üniversitesi'nden Dr Antonia Thomas, resimlerde açıkça görülebilen detayları göremediği için kendisine kızdığını söylüyor ve  “Kadının mala tuttuğnu hiç farketmediğime inanamıyorum. Belki de tarihte arkeolojiyi erkek mesleği olarak algıladığımız için kadınları arkeolog olarak düşünemedik" diyor.

arkeolojikhaber.com