Daha önce definecilerin muhtelif saldırılarna ve tahribat girişimlerine maruz kalan İzmir’in Kemalpaşa ilçesinde Karabel geçidinde yer alan Karabel Kaya Kabartması, defineciler tarafından hilti ile parçalandı. Anıttan geriye kalanlar başta müzeciler, arkeologlar ve sanat tarihçileri olmak üzere görenleri üzüntüye boğdu.

İzmir’in Kemalpaşa ilçesi yakınında,Karabel geçidinde yer alan Batı Anadolu'daki en önemli Hitit Dönemi eseri Karabel Kaya Kabartması'nın defineciler tarafından hilti aleti ile tamamen parçalandığı ortaya çıktı.

Arkeofili.com sitesinden Erman Ertuğrul'un haberine göre;  Bengi İnak adlı bir vatandaş, 3 Mart günü Karabel Kaya Kabartması’nı ziyaret ettiğinde kabartmayı parçalanmış olarak bulduğunu belirtti ve resmini paylaştı.

Bengi İnak, “Kabartma muhtemelen bir hilti ile parçalanmış. Anıtın önünde kaya parçaları ve hatta tozlar duruyordu. Dün gece İzmir’de yağış vardı, öncesinde yapılsaydı tozlar silinmiş olurdu. Düşüncem o ki; bu sabah erken saatlerde bu talan gerçekleşmiş. İzmir Kültür ve Turizm Müdürlüğü’ne de ihbarda bulundum.” diyor.

Anıt daha önce de saldırılara maruz kalmış ve ilgili makamlara gerekli uyarılar yapılmıştı.

Konu 2017 Heritage Fuarında Define(ci) Avcıları adlı panelde gündeme getirlmişti.

Editör arkeolog Nezih Başgelen 5 Mart 2016'da Kemalpaşa'da Dr. Cihat Levent ile birlikte geceleyin bölge Jandarmayı devreye sokup anıtın başında bekleterek, benzeri bir saldırıyı engellemeyi başardıklarını anlatmış ama ardından üzücü gelişmeyi ilave etmişti: "Nisan 2016'da Hürriyet'ten Serkan Yedig'i Karabel'den dinamitlenen Frig Anıtlarına kadar bizzat götürüp yerinde belgeleyerek Hürriyet'te tüm örneklerle haber olmasını sağladık, ardından Sevgili Cihat Levent'le Karabel'in acilen korunması için İzmir valisine bizzat dilekçemiz ile başvurmuştuk, bu süreçte İzmir Mimarlar Odası Başkanı Hasan Topal'dan Karabel için özel bir çevre düzenlemesi ve koruma projesi geliştirmelerini hassaten rica etmiştim, yetkili makamlar nezdinde ise defalarca girişimde bulunmuştuk. Kamuoyunu bilgilendirmek için ise 2017 İzmir Kitap Fuarı etkinlik bölümünde Karabel'in ve benzer anıtların durumunu görselleriyle irdeleyen ayrıntılı bir toplantı bile düzenledik. Ama ne yazık ki İzmir'deki ilgili bürokrasi, bilim ve kültür çevrelerini bir türlü harekete geçiremedik. İçimiz yanıyor. Ülkemizin aydınları, müzecileri, arkeologları, sanat tarihçileri, mimarları, restoratörleri , vd. bilim insanları her işimizi bırakıp bu saldırıları tahripleri engelleyebilmek için ilgilileri de yetkilileri de yanımıza alıp bir an önce harekete geçmek durumundayız" demişti.

Karabel Kaya Kabartması nedir?

İzmir’in Kemalpaşa ilçesi yakınında ve Kemalpaşa - Torbalı karayolu üzerindeki kaya kabartma sanat tarihine Karabel Kaya Kabartması olarak geçmiştir.

Tarihçi Herodotos’a göre bu kabartmada betimlenen kişi Mısır kralı Sesotris’dir. Herodotos, bu kralın baş eğdirdiği ülkelerde sütunlar diktirdiğini ve bu sütunlardan Batı Anadolu kıyılarında iki tane olduğunu söyler. Bunlardan biri Fokaia ( Foça ) - Ephesos ( Efes ) yolu üzerinde, diğeri ise Sardes’ten İzmir’e giden yol üzerindedir diye ilave eder. Bu iki yerde de iki buçuk dirsek yüksekliğinde bir heykel oyulmuştur; sağ elinde bir kargı, sol elinde yay tutar; öbür donatımları da gösterilmiştir; Mısır karakteri taşır, göğsünde bir omzundan öbürüne, kutsal Mısır harfleriyle bir yazı kazılmıştır ve bu yazının Herodotos’a göre anlamı : “ Sesotris’in bir omuz vuruşuyla bu ülkeyi yendiğini ve aldığını “ açıklamaktadır.

Karabel’deki bu anıt bazı bilim adamlarınca Hititlerin Batı Anadolu’daki egemenliğinin bir kanıtıdır. Nitekim Hitit kralı IV Tuthaliya’nın, Lydia’ya, ya da o zamanki adıyla Assuwa Bölgesine karşı birkaç sefer düzenlediğini biliyoruz. Bu düşüncelerle kabartmanın IV Tuthaliya olduğu da ileri sürülmüştü ve yaklaşık olarak M.Ö. 1 200 yıllarında yapılmıştır. Nitekim Ekrem Akurgal bu anıtı M.Ö. XIII yy.ın ikinci yarısına tarihler ve muhtemelen bir Hitit kralına ait olduğunu söyler.

Cevat Şakir Kabaağaçlı ise Hititlerin bölgeyi fetihleri sırasında bir Hitit savaşçısının kabartmasının yapıldığını söylemekle yetinir. Söz konusu esere gelince; geçitin batısında, düzgün bir kaya üzerine oyulmuş bir niş içerisinde sağ ayağını ileri uzatmış bir durumda, tipik Hitit giysileri içinde canlandırılmış bir erkek figürü alçak kabartma tekniğinde işlenmiştir. Sağ omzunda bir yay, sol elinde ucu yere bakan bir kılıç vardır. Yüksekliği yaklaşık 2,5 m, eni ise 1,5 m olan kabartmada hiyeroglif yazıyla yazılmış bir yazıt varsa da, aşınmış olduğu için anlamı çözülemediğinden kabartmanın kesin olarak hangi kral tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir.

Ancak kaya yazıtları üzerinde yalnız kralların değil, yerel krallar ve prenslerin de betimlendiğini göz önüne alırsak yukarıdaki bilgiler ışığında bir Hitit prens-kralının kabartıldığını söyleyebiliriz.

Anıtttaki yazının David Hawkins tarafından yapılan çevirisi

Figürün başı ile mızrağı arasındaki alanda 3 satırlık oldukça aşınmış ve güçlükle görülebilen Luvice bir yazıt var.

Yazıtın en olası tercümesi 1998 yılında David Hawkins tarafından şu şekilde yapıldı: “Mira (ülkesi) kralı Tarkasnava, Mira ülkesi kralı Alantalli’nin (oğlu), Mira ülkesi kralı …’nin torunu.”

arkeolojikhaber.com