Tarihte ilk kez ızgara planlı kent sisteminin izleri bulunarak Hippodamos Planı'nın, Hippodamos'dan asırlar önce kullanıldığının kanıtlandığı Van'da Zernaki Tepe'de arkeoloji açısından önemli bir ilk keşif daha gerçekleştirildi ve dış surların beden duvarına işlenmiş üzerinde Aramice yazılar içeren dört yazıt bulundu. Keşif arkeolojik açıdan, bir mimari yapı üzerindeki ilk Aramice Kitabeler olarak çok önemli.

Arkeoloji literatüründe yakın zamana kadar ilk ızgara planını Miletoslu Hippodamos'un uyguladığı kabul ediliyor ve bu nedenle de ızgara planlı kent yerleşimleri "Hippodamos Planı" olarak adlandırılıyordu. Aslında bu planın daha önce Mezopotamya bölgesinde kullanıldığına dair pek çok ipucu vardı ancak kesin kanıt bulunamıyordu. 

Aranan arkeolojik kanıt, yaklaşık 5 yıl önce  Zernaki Tepe'de bulundu. Fakat bu aynı zamanda oldukça gizemli bir keşifti. Çünkü inşasında harç ya da sıvanın kullanılmadığından ve taşların diziliş şeklinden yapıların Urartu özelli olduğu tahmin edilirken, taşların birbirine kırlangıç bağlama sistemi ile kenetlenmiş olması yüzünden Pers dönemi veya daha sonraki bir dönem uygarlığı şüphesi doğuruyordu. Öte yandan kırlangıç bağlama sistemini Urartuların kullanmış olma ihtimali de göz önünde tutuluyordu ki bu ispatlanabilirse arkeoloji tarihind tepe yeni bir ilk keşfe imza atmış olacak.

Van'ın Erciş ilçesinde yaklaşık 270 hektar alanda bulunan ızgara planlı antik kent kalıntısında şimdi bir ilk keşif daha ortaya çıkarıldı. Aramice yazılmış 4 yazıt ortaya çıkarıldı.

Aramice yazılmış 4 kitabeden tarihi kalıntılara ilişkin önemli bilgiler elde edilmesi bekleniyor.

Van Müze Müdürü Erol Uslu'nun başkanlığında, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu'nun bilimsel danışmanlığında yürütülen çalışmalarda, Part İmparatorluğu dönemine ait olduğu değerlendirilen 4 kitabe bulundu.

Koruma altına alınan Aramice yazılı kitabelerin çözümüyle, modern toplu konut anlayışının Doğu Anadolu'daki ilk örneği olduğu düşünülen kentin gizemli yapısına ilişkin önemli bilgiler elde edilmesi hedefleniyor.

Van Müze Müdürü Erol Uslu: Aramice yazı karakterlerinin ilk defa bu antik kentte kullanıldığını gördük

Geçen yıl ara verilen kurtarma kazısı çalışmalarına yeniden başladıklarını söyleyen Erol Uslu "Kurtarma kazılarında antik kentin dış surlarına ilişkin daha önceki tahribatların giderildi ve surların bir kısmının ortaya çıkarıldığı. Ortaya çıkarılan eserlerin kentin tarihi hakkında önemli ip uçları veriyor. Sr cephesi önünde bir kapıya işaret edecek alan bulunamadı. Dış surların beden duvarına işlenmiş üzerinde Aramice yazılar bulunan dört yazıt bulundu. Bu yazıtların üzerinde bilimsel çalışmalar devam ediyor. Dönemsel olarak net bir bilgi sunabilmemiz için dört yazıtın çözümlenmesi, transkriptinin yapılması gerekiyor. İlk veriler bu yapının Part İmparatorluğu dönemine ait olduğu yönünde. Urartu sonrası Pers ve Partların bu bölgede hakimiyet kurduğuna ilişkin ciddi bir veri, bulgu olduğunu söylemek gerekir. Burada asıl amaç hem buranın tarihi, kültürel dokusunu ortaya çıkartmak hem de turizme kazandırılarak daha çok insanın buraya gelmesini sağlamak. Part İmparatorluğu dönemine ilişkin mimari kalıntı olarak Zernaki Tepe antik kentin dışında herhangi bir yapı bu güne kadar müze kayıtlarına geçmedi. Aramice diye tanımladığımız bu yazı karakterlerin ilk defa bu antik kentte kullanıldığını gördük."

 Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu: İlk defa Aramice kitabeler bir mimari sur üzerinde bulundu"

Prof. Dr. Çavuşoğlu  kazıları kentin kuzey sur bölümünde yoğunlaştırdıklarını ve burada da önemli gördükleri dört kitabeyle karşılaştıklarını söyledi

Kitabelerin çözümü için uzman ekibin çalışmalarının devam ettiğini belirten Çavuşoğlu,  "Part İmparatorluğu döneminin kitabeleri olarak gözükmekte ancak çözümlenmesi bize çok daha net şeyler söyleyecek. Karbon analizleriyle net tarih vermemizi sağlayacak. Aramice kitabeler, Anadolu arkeolojisi açısından çok önemli. İlk defa Aramice kitabeler Doğu Anadolu Bölgesinde bir mimari surun üzerinde bulundu. Bir diğer önemli husus burasının ızgara planlı olması. Kabaca hesap yaptığımız zaman 7 bin ile 14 bin kişinin sadece bu tepenin üzerinde yaşadığını bize gösteriyor. Arkeoloji açısından çok önemli." dedi.

İlçenin Yukarı Işıklı Mahallesi'ndeki Zernaki Tepe'de, yaklaşık 2,5 kilometre uzunluğu ve 1,5 kilometre genişliğiyle dikkati çeken ızgara planlı tarihi kent kalıntısında Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle kazı çalışmaları devam ediyor.

Yasin Dikme - Necmettin Karaca - AA